تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر فرآیند کسب معرفت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور.

چکیده

یکی از پرسش‌های جدی‌ای که امروزه پیش روی معرفت‌شناسان قرار دارد این است که آیا انسان در دستیابی به معرفت، با موانعی رو به رو است یا نه؟ نقش و تأثیر عوامل غیر‌معرفتی بر فرآیند کسب معرفت، موضوع مهمی است که نخستین بار مورد توجه ویلیام جیمز، فیلسوف و روان‌شناس معروف آمریکایی، قرار گرفت. وی در مقالة مشهور «ارادة معطوف به باور» نشان داد که به رغم این پندار که باورهای ما معمولاً به پشتوانه استدلال اخذ می‌شوند، همواره این عوامل غیر‌معرفتی متعلق به سرشت غیر‌عقلانی ما هستند که باورهای ما  را شکل می‌دهند. به بیان دیگر، از دیدگاه جیمز رد پای سرشت عاطفی - ارادی ما که از علائق و احساسات، بیم‌ها و امیدها، امیال، خواسته‌ها و آرزوهای ما و ... شکل می‌گیرد، در باورهای ما به خوبی قابل پیگیری است. البته سخن جیمز تنها بر سر تأثیرات منفی این ساحات نبود، بلکه او حتی گاه پیروی از سرشت عاطفی - ارادی را از جمله حقوق معرفتی انسان می‌شمرد و این، خود، نشانگر تأثیر‌گذاری‌های مثبت ساحت‌های غیر‌عقیدتی بر ساحت عقیدتی است. در این مقاله، به بحث تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت یا به تعبیر دیگر، تأثیر ساحت‌های غیر‌عقیدتی بر ساحت عقیدتی، با تأکید بر آراء ویلیام جیمز در این باب می‌پردازیم.
 
 
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Non-epistemological Factors on the Process of Gaining Knowledge

نویسنده [English]

  • Meisam Akbarzade
چکیده [English]

Are there any obstacles in the process of gaining knowledge? This is one of
the most important questions raised in contemporary epistemology. For the
first time it was William James, the famous American philosopher and
psychologist, who draws his attention to this question. In his famous paper,
“The Will to Believe”, he shows that despite the idea that our beliefs are
usually based on reason, it is non-epistemological factors belonging to our
non-rational natures that always shape our beliefs. In other words, James
claims that our emotional-volitional nature formed by our interests, affections,
fears and hopes, desires, demands, dreams etc. effects our beliefs. Of course,
his claim is not only about the negative effects of these factors. Sometimes he
considers following the emotional-volitional nature as an epistemic right of
human among others, and this point shows the positive impact of the nonintellectual
spheres on intellectual realm. This paper discusses the impact of
the non-intellectual realm on knowledge according to James view points.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epistemological factors
  • non-epistemological factors
  • interests
  • fears
  • hopes
  • desires
  • demands

مراجع

  1. پورسینا، زهرا، 1385، تأثیر گناه بر معرفت با تکیه بر آراء آگوستین قدیس، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
  2. جیمز، ویلیام، 2536، دین و روان، مهدی قائنی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  3. خندان، علی‌اصغر، 1384، مغالطات، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
  4. علیزاده، بیوک، 1376، «ماهیت مکتب فلسفی ملاصدرا و تمایز آن از مکتب‌های فلسفی دیگر»، در: خردنامه صدرا، ش10.
  5. ملکیان، مصطفی، 1381، «طبقه‌بندی شبهات دینی»، در: دین پژوهی در جهان معاصر، قم، مؤسسه انتشارات احیاگران، اول.
    1. James, William, 1896, “The Will to Belive”, in: The will to Belive and Other Essays in Popular Philosophy, New York, C. reprinted, London, New York, Torento, 1937.
    2. Wainwright, William J., 1995, Reason and the Heart: A Prolegomenon to a Critique of Passional Reason, Ithaca and London, Cornell University Press.
    3. Westphal, Merold, 1990,“Taking st. Paul Seriously: Sin as an Epistemological Category”, in: Christian Philosophy, Thomas p. Flint, Notre Dame, University of  Notre Dame Press.
    4. Zagzebski, Linda Trinkaus, 1996, Virtues of the Mind: An Inquiry into the Nature of Virtue and the Ethical Foundations of  Knowledge, Cambridge University Press.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار