نسبت انسان با خدا در فلسفه دکارت و نقد آن از دیدگاه محمد‌حسین طباطبایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکترای تخصصی فلسفه تطبیقی دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

بر اساس مبانی فلسفی دکارت، انسان موجودی خود‌بنیاد است که حقیقت آن نفس یا، همان فکر و اندیشه است. خدا نیز در این تحلیل، همان فکر محض است که در فلسفه وی، شأن معرفت‌شناختی دارد و صرفاً ضامن خلق و بقای قوانین مکانیکی عالم است و به تعبیری، خود آن قوانین و خود طبیعت است. انسان در این نظام مکانیکی، ماشینی است که صرفاً روحی اضافه بر مصنوعات دارد و هم‌عرض سایر اشیاء، فقط مصنوع و مخلوق خداست. خدا آن را خلق و رها کرده است (مثل قوانین ثابت عالم)، انسان هم یک قانون از این جهان طبیعی و فاقد غایت است. بر اساس دیدگاه طباطبایی، انسان دکارتی، انسانی منسوخ و دور‌افتاده از هویت خویش است. یکی از بحث‌های مهم انسان‌شناسی در غرب، مخصوصاً در دوران جدید، بحث حقیقت انسان و ارتباط آن با خدا به عنوان مبدأ عالم و حقیقت مطلق است. پرسش اصلی این پژوهش، بررسی نسبت انسان با خدا در اندیشه و فلسفه دکارت و نقد دیدگاه وی با توجه به دیدگاه محمد‌حسین طباطبایی است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relation of Man to God from Descartes’ Perspective and its Critique according to Tabatabaei’s Viewpoint

نویسندگان [English]

  • A.A. Mosleh 1
  • S.R. Musavi Moghaddam 2
چکیده [English]

A.A. Mosleh & S.R. Musavi Moghaddam
According to Descarte, man is an autonomous being whose essence is thought.
God is also taken as “pure thought” which plays an epistemological role in his
philosophy. God is merely a creature and a guarantee for the continuity of
nature’s mechanical rules. In other words, He is the same as the nature and
rules. Man, in this mechanical world, is merely a machine possessing, unlike
other creatures, a soul but yet alongside other things is only a creature of God.
God has created man and left him to himself. Like the stable rules of the
world, man is simply a rule of this natural aimless world. On the basis of
Tabatabaei's perspective, Cartesian man is an abrogated one which is alienated
from his identity. One of the important issues concerning anthropology in the
west, particularly in modern age, is the discussion about the essence of man
and its relation to God as the origin of the world and the absolute reality. The
main theme of this research is to examine the relation of man to God
according to Descartes’ philosophy and then to criticize it in line with
Tabatabai’s viewpoint.
 
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Descartes
  • Tabatabaei
  • man
  • Autonomous
  • God

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. تامسون، گرت، 1385، فلسفه دکارت، علی بهروزی، طرح نو، چاپ اول.
  3. دکارت، رنه، 1364، اصول فلسفه، منوچهر صانعی، تهران، آگاه، چاپ دوم.
  4. –––––––، 1369، تأملات، احمد احمدی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
  5. –––––––، 1385، گفتار در روش درست راه بردن عقل، محمد‌علی فروغی، تهران، دامون، چاپ اول.
  6. –––––––، 1386، اعتراضات، علی موسایی، تهران، علمی فرهنگی، چاپ دوم.
  7. سالمن، رابرت سی. و هیگینز، کتلین، 1387، شور خرد، کیوان قبادیان، تهران، اختران، چاپ اول.
  8. طباطبایی، سید محمدحسین، 1363، ترجمه تفسیر المیزان، موسوی همدانی، سید محمد باقر، قم، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چاپ اول، ج6، 8 و 12.
  9. –––––––، 1384، مباحث علمی در تفسیر المیزان، به کوشش: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ج1و2.
  10. –––––––،  1362، نهایـه الحکمه، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی.
  11. –––––––، 1385، معنویت تشیع، به کوشش: بدیعی، محمد، قم، تشیع، چاپ اول.
  12. –––––––، 1386، رساله الولایه، صادق لاریجانی، قم، مطبوعات دینی، چاپ دهم.
  13. –––––––، 1387، اصول فلسفه رئالیسم، حمید تدین، به کوشش: سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.
  14. –––––––، 1387، بررسی‌های اسلامی، به کوشش: سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ج1و2.
  15. –––––––، 1387، رسائل توحیدی، علی شیروانی، به کوشش: سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.
  16. –––––––، 1387، شیعه در اسلام، به کوشش: سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.
  17. –––––––، 1387، نهایت فلسفه، علی شیروانی، به کوشش: سید هادی خسرو‌شاهی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.
  18. مجتهدی، کریم، 1380، فلسفه و غرب، تهران، امیرکبیر، چاپ اول.
  19. –––––––، 1385، دکارت و فلسفه او، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم.
  20. مددپور، محمد، 1381، سیر حکمت و هنر مسیحی، تهران، سوره، چاپ اول.
  21. مصلح، علی‌اصغر، 1387، «متافیزیک اومانیست است» در فصلنامه فرهنگ، س 21، ش 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

22. –––––––، علی‌اصغر، 1388، تمهیدی برای فهم انسان در فلسفه معاصر: رهیافت‌های فکری- فلسفی معاصر در غرب، ج1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

  1. همتی، همایون، 1386، خدا در فلسفه دکارت و صدرالدین شیرازی، تهران، سوره، چاپ اول.

هوسرل، ادموند، 1386، تأملات دکارتی، عبدالکریم رشیدیان، تهران، نشرنی، چاپ دوم.

 

  1. Adam, Charles, and Tanneg, Paul, 1974-86, Deurres De Descartes, Paris, vol. 1.
  2. Haldane, E. S. and Ross, G. T. R. (trs.), 1972, The Philosophical Works of Deseartes, Cambridge University.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار