بررسی رابط و یا رابطی بودن ممکنات از نظر جلال‌الدین دوانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول) ׀

3 استاد گروه الهیات و کلام اسلامی دانشگاه شیراز، ایران

4 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

تاریخ دریافت:  ۰۵/۱۱/۱۳۹۶         |           تاریخ پذیرش:  ۲۲/۰۵/۱۳۹۷
ملاصدرا با اعتقاد به رابط بودن ممکنات، مدعی است که از سخنان همۀ حکمای پیش از خود، از جمله جلال‌الدین دوانی رابطی بودن ممکنات استتناج می‌شود، اما دوانی که در آثار خود رابطۀ ممکنات و علّت را با مفهوم «انتساب» بیان می‌کند، این مسئله را به دو شکل مطرح کرده است: شکل اول همان امری است که به نظریۀ «ذوق‌التأله» شهرت دارد، اما در شکل دوم با تکیه بر تعبیر تشأن به جای رابطۀ علّی معلولی و توضیح مفهوم ام‌النسب، مفهوم انتساب را به نحو دقیق‌تری عنوان می‌کند؛ به صورتی که قابل تطبیق با وجود رابط در دستگاه وحدت شخصی ملاصدراست. در مقالۀ حاضر با پذیرش شکل دوم به عنوان نظریۀ کامل‌تر و دقیق‌تر دوانی، چنین نتیجه‌‌گیری می‌‌شود که آن‌چه موجب شده ملاصدرا معتقد باشد، دوانی ممکنات را وجود رابطی می‌داند دو امر است: یکی بیان ناموفق دوانی از مقصود خود و دیگری عدم توجه ملاصدرا به شکل دومِ بیان انتساب.



🞕 زارع، الهه. جوارشکیان، عباس. کاکایی، عباس، حسینی شاهرودی، سید مرتضی. (۱۳۹۸). بررسی رابط و یا رابطی بودن ممکنات از نظر جلال‌الدین دوانی. فصلنامه پژوهش‌های فلسفی۔کلامی. ۲۱  (۷۹)،  ۲۵۔۴۶.     https://doi.org/ 10.22091/pfk.2017.1447.1471

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the Relationship between Possible Beings and the Necessary Being: Dependency or Relationality?

نویسندگان [English]

  • Ilahe Zare 1
  • Abbas Jevareshkian 2
  • Qasemi Kakae 3
  • Sayyed Morteza Hosseini Shahroudi 4
1  PhD candidate, Transcendental Philosphy, Ferdiwsi University, Mashhad, Iran
2 Associate profesor, Faculty of Philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3  Professor, Faculty of Islamic Theology, University of Shiraz, Iran
4 Professor, Department of Islamic Philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Received: 24/02/2018       |       Accepted: 13/08/2018
According to Sadra, the relationship between possible beings and the Necessary Being is dependency. He believes that all other Muslim philosophers before him, including Jalal al-Din Davani understood this relationship to be relational. However, Davani, who in his works holds that the relation between the cause and the effect is a kind of “attribution”, explains this relation in two different forms, the first of which is known as the theory of Zawq al-Ta'alluh (Inclination to Divinity); from his views in this regard one can mostly conclude the relationality of possible beings. In the second form he uses the concept of emanation instead of causality and the notion of the source of attributions (Um al-Nisab) to more precisely explain the concept of “attribution” and considers it to be synonymous with manifestation and emanation in a way that one can say Davani's view corresponds to that of Sadra concerning personal unity. In this paper, firstly it is shown that the second approach to Davani's view is a more complete and precise one and secondly, it is concluded that two matters caused Sadra to believe that Davani considered possible beings to be relational beings:  Davani’s unsuccessful explanation of his intended meaning and Sadra’s inattention to the second form of the explanation of “attribution”.



🞕 Zare, I., Jevareshkian, A., Kakaei, Q. & Hosseini Shahroudi, S. M. (2019). A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the Relationship between Possible Beings and the Necessary Being: Dependency or Relationality?. The Journal of Philosophical - Theological Research, 21(79), 25۔ 46. https://doi.org/ 10.22091/pfk.2017.1447.1471.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jalal al-Din Davani
  • relational being
  • dependent being
  • attribution
  • emanation

مراجع

فهرست منابع
*  قرآن کریم
-    ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1390). جلال‌الدین دوانی فیلسوف ذوق‌التأله. تهران: انتشارات هرمس.
-    جوادی آملی، عبداللّه. (1368). شرح حکمت متعالیه. تهران: الزهراء.
-    جوادی آملی، عبداللّه. (1386). رحیق مختوم،( چاپ سوم). قم: نشر اسراء.
-    دهباشی، مهدی. (1387). شرح رباعیات فلسفی و عرفانی علامه دوانی. تهران: هرمس.
-    دوانی، جلال‌الدین. (1364). الرسائل المختاره (تفسیر سورۀاخلاص). (تصحیح: سید احمد تویسرکانى). اصفهان: مکتبة الامام امیر المؤمنین ‏(ع).
-    دوانی، جلال‌الدین. (1381). سبع الرسائل (رساله الزوراء). (تصحیح: اسماعیل خواجوی )‏. تهران: میراث مکتوب‏.
-    دوانی، جلال‌الدین. (1411 ق). ثلاث الرسائل (شواکل الحور فى شرح هیاکل النور). (تصحیح: سید احمد تویسرکانى). ‏مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
-    دوانی، جلال‌الدین. (بی‌تا). حاشیه شرح تجرید، (شماره 1753). تهران: کتابخانه مجلس.
-    سبزواری، ملاهادی. (1316ق). شرح المنظومه. (ج2). (به کوشش حسن‌زاده آملی ). قم: نشر ناب.
-    شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا). (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. (چاپ سوم). ‏بیروت‏: دار احیاء التّراث‏.
-    قیوم‌زاده، محمود. (1387). بررسی نظریه ذوق تالّه در مسئله وحدت وجود. پژوهش‌های فلسفی و کلامی،  10 (38)، 80۔59.
-    لاری، کمال بن محمد. (1392). تحقیق الزوراء (شرح شرح الدوانی علی الزوراء)، (تحقیق و تصحیح: سعید رحیمیان ). قم: آیت اشراق.
-    محمد‌خانی، حسین. (1387). وحدت از دیدگاه دوانی. خردنامه صدرا. (54)، 86۔73.
-    میرداماد، محمد باقر. (1385). مصنفات. (به اهتمام عبد‌اللّه نورانى). تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
 
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش‌های فلسفی -کلامی
دوره 21، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 25-46

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار