اصل دلیل کافی و ضرورت‌انگاری؛ گزارش و بررسی دو رویکرد معاصر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 بژوهشگر بسادکتر ی ، گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف ، تهران، ایران

2 استاد گروه فلسفه علم، دانشگا ه صنعتی شریف، تهران، ایران

چکیده

 
در ادبیات معاصر فلسفۀ تحلیلی‌‌، اصل دلیل کافی به واسطۀ نتایج مناقشه‌برانگیز آن‌‌، مورد حمله قرار می‌گیرد. از میان این نتایج‌‌، آن‌چه بیش از همه اساسی تلقّی می‌‌شود‌‌، ‌ضرورت‌انگاری (شکست موجّهات). است. همۀ ما بر این باوریم که امور ممکنی پیرامون ما وجود دارند که می‌‌توانستند به گونه‌‌ای دیگر باشند؛ حال پرسش این است که اگر هر چیز‌‌، علّتی کافی داشته باشد‌‌، آیا جایی برای وجود اشیای امکانی باقی خواهد ماند یا همه چیز ضروری خواهد شد؟ در مواجهه با این مسئله‌‌، پاسخ‌‌های متنوعی شکل گرفته که در متن مقاله به آنها اشاره شده، اما آن‌ چه در این مقاله بر آن تأکید کرده‌ایم‌‌، اولاً‌‌، تبیین دقیق ایراد ضرورت‌انگاری با بیان یکی از قائلین اصلی آن (پیتر ون اینوگن‌‌) و ثانیاً‌‌، پاسخی مبتنی بر انکار ضرورت علّی از جانب یکی از مهم‌‌ترین پژوهشگران این عرصه (الکساندر پراس) به‌ عنوان راه حلِّ این مسئله است. در‌ نهایت‌، راه‌ حل فیلسوفان مسلمان را با محور قرار دادن‌ ابن‌ سینا طرح کرده‌ایم که بدون انکار ضرورت علّی‌‌، ایراد ‌ضرورت‌انگاری را پاسخ می‌دهند.[1]


 

تازه های تحقیق

. جمع ‌‌بندی

این مقاله با جهت‌‌گیری طرح مشکل ضرورت‌‌انگاری و پاسخ به آن نگارش یافته و به جز اشاره‌‌ای کوتاه‌‌، به دیگر نتایج مناقشه‌‌برانگیز اصل دلیل کافی نپرداخته است.

روایت متعارف اصل دلیل کافی‌‌، امکان تحقق وقایع تبیین‌‌گریز را انکار می‌کند. روایت‌‌های ضعیف‌‌تری از این اصل وجود دارد که با چنین وقایعی سازگارند اما از سوی دیگر‌‌، همچنان در برهان کیهان‌‌شناختی به کار می‌‌آیند. برخی از فلاسفه معاصر مانند کریگ[1] (Craig, 2003)‌‌، اسمیت[2] (Smith, 1995). و رو[3] (Rowe, 1971). از چنین روایت‌‌هایی از این اصل حمایت می‌‌کنند. امتیاز نسخۀ‌ پیشنهادی پراس این است که افزون‌ بر این‌که ‌‌‌‌‌وجود وقایع تبیین‌‌گریز را انکار می‌‌کند‌‌، از ایراد ‌ضرورت‌انگاری هم مبرّا است.[4] بنا بر این‌‌، از مزیت بزرگی درمیان روایت‌‌های معاصر از اصل دلیل کافی برخوردار ‌است. همان‌طور که دیدیم‌‌، پراس با انکار موجبیت و ضرورت علّی‌‌، تلاش نمود تا با جایگزین نمودن «دلیل» به جای «دلیل کافی» نسخۀ‌ تعدیل‌‌شده‌‌اش از اصل را به کرسی بنشاند. از سوی دیگر‌‌،‌ ابن‌ سینا و قاطبۀ‌ فیلسوفان مسلمان‌‌، با پیش کشیدن دو مفهوم «امکان ذاتی» و «وجوب بالغیر» ایراد ‌ضرورت‌انگاری را پاسخ می‌‌دهند. از نظر آنان‌‌، این‌که ‌‌‌‌‌موجودی‌‌، به خودی خود‌‌، ممکن باشد با این‌که ‌‌‌‌‌از جانب علت تامه خود‌‌، ضروری شده باشد قابل جمع و هردو طرف این ماجرا با شهود ما نیز کاملاً هماهنگ است. از این رو‌‌، در مواجهه با مشکل ضرورت‌‌انگاری‌‌، نیازی به نفی موجبیت علّی نیست. با توجه به این‌که ‌‌‌‌‌انکار موجبیت -با توضیحی که در تقریر آرای‌ ابن‌ سینا گذشت- فاصله چندانی با انکار اصل علیت ندارد‌‌، انکار آن هزینه قابل توجهی به حساب می‌‌آید و از این جهت راه حل حکمای مسلمان از امتیاز بالایی نسبت به راه حل پراس برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Principle of Sufficient Reason and Necessarianism; Describing and Analyzing two Contemporary Approaches

نویسندگان [English]

  • Roozbeh Zare 1
  • Seyyed Hassan Hosseini 2
1 Post doc Researcher, Department of Philosophy of Science, Sharif University of Technology, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Philosophy of Science, Sharif University of Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

In contemporary analytic philosophy, the principle of sufficient reason (PSR) has been attacked due to its controversial results. Among these results, necessarianism (modal collapse) is the most significant one. Indeed, our intuition indicates that there are some things around us which are contingent which means that they could be in another way. Accepting the PSR seems to conflict with this common intuition; if all things have a sufficient reason, is it possible to have contingency or would all things be necessary? In response to this problem, several answers have been presented which we will recount briefly in this paper , nevertheless the main points that we have emphasized in this paper are: 1. explaining the problem of necessarianism based on the text of one of the pioneer thinkers in this regard (Van Inwagen) who refuted the principle and 2. an answer to this problem from one of the most important researchers on the issue (Pruss) who tries to solve the problem by denying causal necessity. Finally, we examine the solution of Muslim philosophers especially Ibn-Sina (Avicenna) who solved the problem without refuting causal necessity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle of Sufficient Reason (PSR)
  • Necessarianism
  • Modal Collapse
  • Peter Van Inwagen
  • Alexander Pruss

مراجع

ـ  ‌ابن‌ سینا، حسین ابن عبداللّه. (1429 ق). الاشارات و التنبیهات. قم: بوستان کتاب.
ـ  ‌ابن‌ سینا، حسین ابن عبداللّه. (1404 ق). الالهیات من کتاب الشفا. قم: مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی.
ـ  ‌ابن‌ سینا، حسین ابن عبداللّه. (1404 ق). الطبیعیات من کتاب الشفا  (السماع الطبیعی). (ج1). قم: مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی.
ـ  فیاضی‌‌، غلامرضا‌؛ موسوی اعظم‌‌، سید مصطفی. (1393). چیستی علیت تحلیلی: طرحی نو از اقسام علیت در فلسفه اسلامی. معرفت فلسفی‌‌، 11۔29.
 
ـ   Craig, W. L. (2003). The Cosmological Argument. In P. Copan, & P. K. Moser, The Rationality of Theism. London: Routledge.
ـ   Della Rocca, M. (2010). PSR. Philosophers’ Imprint, 1-13 (spo.3521354.0010.007)
ـ   Della Rocca, M. (2015). Interpreting Spinoza: The Real is the Rational. Journal of the History of Philosophy, 525-535. doi: 10.1353 / hph.2015.0049
ـ   Leibniz, G. (1989). The Monadology. New York: Forgotten Books.
ـ   Lin, M. (2012). Rationalism and Necessitarianism. Nous, 418-448. doi: 10.1111 / j.1468-0068.2011.00832.x
ـ   Lowe, E. J. (1998). The possibility of metaphysics: Substance, identity, and time. Oxford: Clarendon Press.
ـ   McAllister, B. (2010). The Principle of Sufficient Reason and Free Will. Stance, 1-8. doi: 10.5840 / stance201031
ـ   Melamed, Y. Y. & Lin, M. (2016). Principle of Sufficient Reason. Stanford Encyclopedia of Philosophy.
ـ   Morganti, M., & Tahko, T. (2017). Moderately naturalistic metaphysics. Synthese, 2557-2580. doi: 10.1007 / s11229-016-1068-2
ـ   O'connor, T (2013). Could There Be a Complete Explanation of Everything? In T. C. Goldschmidt, The Puzzle of Existence: Why Is There Something Rather Than Nothing? (pp. 22-45). New York: Routledge.
ـ   Proudfoot, M., & Lacey, A. (2010). The Routledge Dictionary of Philosophy 4th ed. New Yourk: Routledge.
ـ   Pruss, A. R. (2006). The Principle of Sufficient Reason: A Reassessment. New York: Cambridge University Press.
ـ   Putnam, H. (2005). A philosopher looks at quantum mechanics (again). The British journal for the philosophy of science, 615-634. doi: 10.1093 / bjps / axi135
ـ   Richardson, K. (2014). Avicenna and the Principle of Sufficient Reason. The Review of Metaphysics, 743-768.
ـ   Ross, J (1969). Philosophical Theology. Indiapolis: Bobbs-Merrill.
ـ   Rowe, W. L. (1971). The Cosmological Argument. Nous, 49-61. doi: 10.2307 / 2214451
ـ   Rowe, W. L. (1975). The Cosmological Argument. Princeton: Princeton University Press.
ـ   Smith, Q. (1995). A defense of a principle of sufficient reason. Metaphilosophy, 97-106. doi: 10.1111 / j.1467-9973.1995.tb00558.x
ـ   Sobel, J. H. (2004). Logic and Theism: Arguments For and Against Beliefs in God. Cambridge: Cambridge University Press.
ـ   Taylor, R (1992). Metaphysics. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
ـ   Tomaszewski, C. (2016). The Principle of Sufficient Reason Defended: There Is No Conjunction of All Contingently True Propositions. Philosophia 44(1), 267-274. doi: 10.1007 / s11406-016-9686-y
ـ   Van Inwagen, P. (1983). An essay on free will. Oxford: Oxford University Press.
ـ   Van Inwagen, P. (2018). Metaphysics. New York: Routledge.
 
References in Arabic / Persian
ـ   Avicenna (Ibn Sina). (1429 AH). Al-Isharat wa al-Tanbihat (remarks & admonitions). Qom: Bustan-i Ketab.
ـ   Avicenna (Ibn Sina). (1960). Al-Ilahiyyat min Kitab al-Shifa (metaphysics). N. P: Qahira.
ـ   Avicenna (Ibn Sina). (1960). Al-Tabi‘iyyat min Kitab al-Shifa (natural sciences), vol. 1 (al-Sama‘ al Tabi‘i). N.P: Qahira.
ـ   Fayyazi, G. R. & Musavi Azam, M. (1393 AP). Nature of Analytical Causality: A New Proposal for the Classification of Causality in Islamic Philosophy. Marefat Falsafi. No. 45 (Autumn), pp. 11-29.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار