بررسی و تحلیل زبان عرفانی در آثار عین‌القضات همدانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 . دانشیار ‌گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان.

2 . دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

پیدایش تصوف و عرفان و ورود معانی، تجربه‌ها و آموزه‌های عرفانی به حوزه زبان منجر به شکل‌گیری زبانی خاص با نام زبان عرفانی شد. این زبان به دو قسم زبان عبارت و زبان اشارت تقسیم می‌شود. عارف در جریان سیر و سلوک خود به ‌اندیشه‌ها، حقایق و تجربه‌هایی دست می‌یابد که چگونگی بیان آن در قالب الفاظ،  به دلیل ماهیت این‌گونه معارف، به‌ سادگی امکان‌پذیر نیست. اما عرفا با به ‌کارگیری همه ظرفیت‌های زبان،  دریافت‌های عرفانی خود را در قالب محدود لفظ و کلام به دیگران منتقل کرده‌اند. عین القضات همدانی، عارف بزرگ قرن ششم هجری، به عنوان یکی از پیشروان تصوف اسلامی ‌در آثار ارزشمند خود، ‌اندیشه‌ها و مواجید عرفانی را با تعابیر و تفسیرهای بدیعی ارائه می‌کند. در این پژوهش می‌کوشیم دیدگاه‌های وی را درباره زبان و نحوه بیان بررسی کرده و آثار او را از لحاظ زبانی تحلیل و تبیین کنیم. حاصل بررسی‌ها نشان می‌دهد،  قاضی همدانی از همه ظرفیت‌های زبان- زبان اشارت و زبان عبارت- برای تبیین آراء و عقاید و بیان تجارب عرفانی خود سود جسته است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Mystical Language in Ein-al-Qozat Hamedani

نویسندگان [English]

  • Sayyed Aliasghar Mirbagherifard 1
  • Shahrzad Niazi 2
چکیده [English]

The emergence of Sufism and theosophy, and the arrival of mystical experiences and mystical education to the realm of language leads to the promotion of a specific language called mystical language. This language is divided into two types of language of explication and the language of implication. A mystic through his evolution achieves the thoughts, truths and experiences that their expression in the form of words, because of the nature of these kinds of knowledge, is not simply possible. But mystics utilizing the whole language capacities have transferred their own mystical perceptions with others in the limited shape of word and speech. Ein-al-Qozat Hamedani, the great mystic of the sixth century, as one of the leaders of the Islamic theosophy expresses his new interpretations and mystical enthusiasm through the precious works in this field. In this study we have attempted to analyse the points of view of this great mystic on language and discourse and then linguistically examine his works. The findings of the analysis show that Qazi Hamedani has benefited all the language capacities-the language of explication and implication and ideas to express his mystical experiences.  
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ein-al-Qozat Hamedani
  • mystical language
  • mystical experience
  • interpretation
  • paradox

مراجع

  1. ادونیس، علی احمد سعید، 1380، تصوف و سوررئالیسم، حبیب‌الله عباسی، تهران، نشر روزگار، چاپ اول.
  2. اذکایی، پرویز، 1381، مکاتیب عین‌القضات همدانی، همدان، نشر مادستان، چاپ اول.
  3. استیس، و.ت.، 1361، عرفان و فلسفه، بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران، سروش، چاپ دوم.
  4. امامی‌جمعه، مهدی، 1384، وجوه تمایز هرمنوتیکی شطحیات عرفانی از متشابهات قرآنی، در: فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن معارف اسلامی ‌ایران، س1، ش3،  ص91-108.
  5. برتلس، آندره یوگنی یویچ، 1356، تصوف و ادبیات تصوف، سیروس ایزدی، تهران، امیرکبیر، چاپ اول.
  6. بهشتی، محمد و دیگران، 1384، چیستی هنر: مجموعه مقالات، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، چاپ اول.
  7. پراودفوت، وین، 1382، تجربه دینی،  ترجمه و توضیح: عباس یزدانی، تهران، طه، چاپ سوم.
  8. پورجوادی، نصرالله، 1364، «رساله‌ای در اصطلاحات عرفانی». در: معارف، دوره 2، ش3.
  9. پورنامداریان، تقی، 1367، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران، شرکت انتشارات علمی‌ و فرهنگی، چاپ دوم.
  10. تقوی، محمد، 1387، «بحثی در نسبت تجربه‌های دینی، عرفانی و هنری»، در: گوهرگویا، ش5، ص113-134.
  11. جیمز، ویلیام، 1372، دین و روان، مهدی قائنی، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، ج2.
  12. حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد، 1320، دیوان، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران،  انتشارات زوار، چاپ اول.
  13. دوبوکور، مونیک، 1373، رمزهای زنده جان، جلال ستاری، تهران، نشر مرکز، چاپ اول.
  14. بقلی شیرازی، روزبهان بن ابی نصر،1382، شرح شطحیات، تصحیح و مقدمه‌: هانری کربن، تهران، انتشارات طهوری، چاپ اول.
  15. صفا، ذبیح‌الله، 1355، تاریخ ادبیات ایران، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ج3.
  16. علیزمانی، امیرعباس، 1375، زبان دین، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
  17. غزالی، احمد، 1359، سوانح، نصر‌الله پورجوادی،  تهران،  انتشارات بنیاد فرهنگ، چاپ اول.
  18. فولادی، علیرضا، 1387، زبان عرفان، نشر فراگفت، چاپ اول.
  19. لویزن، لئونارد، 1384، میراث تصوف، مجدالدین کیوانی، تهران، نشر مرکز، چاپ اول.
  20. مایل هروی،نجیب، 1374، خاصیت آینگی، تهران، نشر نی، چاپ اول.
  21. نویا، پل، 1374، تفسیر قرانی و زبان عرفانی، اسماعیل سعادت، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
  22. نیکلسون، رینولدا.، 1358، تصوف اسلامی ‌و رابطه انسان و خدا، محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات توس، چاپ اول.
  23. همدانی، عین‌القضات، 1341، تمهیدات عین‌القضات همدانی،  عفیف عسیران، تهران، کتابخانه منوچهری، چاپ دوم.
  24. –––––––– ، 1341،مصنفات عین‌القضات همدانی، عفیف عسیران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  25. ––––––––– ، 1362، نامه‌های عین‌القضات همدانی، به اهتمام علینقی منزوی، عفیف عسیران، تهران، زوار، چاپ دوم.
  26. –––––––– ، 1379، زبدةالحقایق، مهدی تدین، به تصحیح عفیف عسیران، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
  27. یثربی، یحیی، 1377، فلسفه عرفان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار