حمل اولی و شایع، به قید قضیه و به قید موضوع و فروکاهی معنای دوم به معنای اول

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار دانشگاه زنجان

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد، رشته فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.

چکیده

فیلسوفان مسلمان حمل اولی و شایع را به دو معنای متفاوت به کار برده‌اند: 1. به قید قضیه 2.به قید موضوع. حمل اولی و شایع به قید قضیه نخستین معنای این دو اصطلاح و به ترتیب، به معنای «اتحاد مفهومی» و «حمل مصداقی» است؛ اما حمل اولی و شایع به قید موضوع، معنایی است که بعدها اختراع شده و به ترتیب، به معنای «ارادة مفهومِ موضوع» و «ارادة مصادیق موضوع» است و در حقیقت، چیزی جز همان تفکیک معروف میان «قضیة طبیعیه» و «قضیة غیر طبیعیه» نیست. در این مقاله، با بررسی کاربردهای متعدد دو معنای حمل اولی و شایع در فلسفه اسلامی، به صورت‌بندی این دو معنا در منطق جدید از سوی معاصران اشاره می‌کنیم و خود صورت‌بندی دیگری پیشنهاد می‌کنیم. در پایان مقاله، نشان می‌دهیم که منطق جدید می‌تواند حمل اولی به قید موضوع (یعنی قضیه طبیعیه) را به حمل اولی به قید قضیه فروبکاهد و از این رو، تفاوت‌ها را به تشابه بدل سازد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Primitive and Common Predications, as in the Proposition and as in the Subject

نویسندگان [English]

  • Asadullah Fallahi 1
  • S. B. Muvahhed Abtahi 2
چکیده [English]

Islamic philosophers used Primitive Predication and Common Predication in two different meanings: 1. as in the proposition 2. as in the subject. Primitive Predication and Common Predication, in the first meaning, are defined as “intentional identity” and as “extensional predication” and in the second meaning, as “intending the intension of the subject” and as “intending the extensions of the subject”. Primitive Predication and Common Predication, in the second meaning, are precisely the Natural and the Non-Natural propositions. In this paper, by examining various applications of Primitive Predication and Common Predication, we deal with the fundamental differences of the mentioned meanings and formalize them by Modern Logic. At the end, we show how Modern Logic can transform the differences into similarities.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Primitive Predication
  • common predication
  • Modern Logic
  • Islamic Philosophy
  • Primitive Predication as in the Proposition
  • Primitive Predication as in the Subject

مراجع

  1. آیت‌الهی، حمیدرضا و انواری، سعید، 1384، «بررسی دو قول به ظاهر متناقض در باب حمل‌های اولی ذاتی و شایع صناعی»، پژوهش‌های فلسفی - کلامی، ش 24، ص54-73.
  2. ابراهیمی‌راد، محمد، 1385، «برهان مفهومی از دیدگاه آنسلم و محقق اصفهانی (کمپانی)»، پژوهش‌های فلسفی – کلامی، ش27،  ص115 - 130.
  3. ابن‌سینا، حسین، 1376، الشفاء، الالاهیات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  4. ارشد‌ریاحی، علی، 1380، «نقد و بررسی ادله وجوب «وجود مطلق» در عرفان»، اندیشه ‌دینی، ش 8 و 9، ص27 - 42.
  5. بارنز، جاناتان، 1386، برهان وجودی، احمد دیانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  6. بهشتی، احمد، 1379، «برهان وجودی آنسلم»، کلام اسلامی، ش35،  ص18 - 29.
  7. جعفری، محمد‌تقی، 1357، «برهان کمال وجوبی برای اثبات خداوند»، در: حرکت و تحول: مجموعه مقالات، تهران، انتشارات فجر، ص1-17.
  8. جوادی‌آملی، عبد‌الله، 1375، تبیین براهین اثبات وجود خدا، قم، نشر اسراء.
  9. -------------، 1377، شرح حکمت متعالیه، قم، انتشارات الزهراء، ج6.
  10. حائری یزدی، مهدی، 1361، کاوش‌های عقل نظری، تهران، امیرکبیر.
  11. دوانی، جلال‌الدین، 1285، حاشیه بر شرح قوشجی بر تجرید العقائد، قم، منشورات رضی- بیدار- عزیزی.
  12. دیانی، احمد، 1386، مقدمه بر برهان وجودی، اثر جاناتان بارنز، احمد دیانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  13. طباطبایی، سید محمد‌حسین، 1416، نهایة الحکمة، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
  14. صدر‌المتألّهین، 1362، اللمعات المشرقیه، ترجمه و شرح  عبدالحسین مشکوة الدینی، تهران، انتشارات آگاه.
  15. ص---------، 1382، الحاشیه علی الاهیات الشفاء، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج1.
  16. -----------، 1981، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة،  بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج1.
  17. عظیمی، مهدی، 1387، «ناسازوارة معدوم مطلق و گزاره‌های همتای آن»، مطالعات اسلامی فلسفه و کلام، ص37-72.
  18. علیزاده، بیوک، 1379، «نقد مبانی فلسفی منطق ارسطو»، مصباح، ش35، ص15 - 36.
  19. ---------، 1382، «چیستی ماهیت و احکام آن»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، ش17، ص 73 - 106.
  20. فرامرز قراملکی، احد، 1382، «از طبیعیه تا محمول درجه دو»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر 74، ص37-56.
  21. -------------، 1383، «آرا و آثار منطقی جلال‌الدین دوانی»، فصلنامه اندیشه دینی، ش10، ص85-96.
  22. فلاحی، اسدالله، 1388، «حمل اولی و شایع در منطق قدیم و جدید»، آینه معرفت، ش19، دانشکده الاهیات دانشگاه شهید بهشتی، تابستان، ص19-46.
  23. قوشجی، 1285، شرح تجرید العقائد لنصیر المله و الدین محمد بن محمد الطوسی، قم، منشورات رضی - بیدار - عزیزی.
  24. مصباح یزدی، محمد‌تقی، 1405، تعلیقه علی نهایة الحکمه، قم، مؤسسه در راه حق.
  25. مطهری، مرتضی، 1377، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، ج9.
  26. مظفر، محمدرضا، 1947،  المنطق، بغداد، مطبعه التفیض.
  27. میرداماد، محمد‌باقر، 1385، الافق المبین (جلد دوم از مصنفات میرداماد)، به اهتمام عبد‌الله نورانی، تهران، دانشگاه تهران و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  28. واعظی، اصغر، 1382، «بررسی تحلیلی برهان وجودی آنسلم»، پژوهشنامه علوم انسانی، ش39 و 40، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، ص129 - 160.
  29. همتی، همایون، 1386، «کاوشی درباره برهان وجودی آلستون، دکارت و ابن‌سینا»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی ابن‌سینا به آدرس http://www.buali.ir/article-fa-149.html. همچنین، چاپ مجدد و مختصر با عنوان «دیدار مجدد از برهان وجودی: کاوشی درباره برهان وجودی آلستون، دکارت و ابن‌سینا»، اطلاعات حکمت و معرفت، ش17، مرداد 1386، ص13- 16.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار