پژوهشی در باب برهان اجماع عام و مقایسه آن با برهان فطرت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش بر آن است که برهان اجماع عام بر اثبات وجود خدا را با برهان فطرت  مقایسه کند. ابتدا قرائت‌های مختلف برهان اجماع عام مطرح گردیده است: 1. تفسیرهای زیست‌شناختی که از عمومیت اعتقاد به وجود خدا، فطری بودن و نیز وجود خارجی خدا ثابت می‌شود. 2. برهان‌های ذوحدین ضد شکاکیت که برای اثبات وجود خدا علاوه بر اعتقاد عمومی (بر وجود خدا) از عقل نیز کمک گرفته می‌شود.
همچنین انتقادهای جان لاک و دیگران بر این تقریرها مطرح و پاسخ‌های احتمالی مدافعان برهان آورده شده است. سپس تقریرهای مختلف برهان فطرت از دیدگاه برخی از متفکران اسلامی و تقریر پیشنهادی به صورت مختصر ذکر گردیده و در ادامه دیدگاه الوین پلانتینگا که بر آن است که اعتقاد به وجود خدا یک اعتقاد پایه است و بسیار شبیه برهان فطرت است مطرح شده است.
در پایان مقایسه‌ای بین برهان اجماع عام و فطرت مطرح و اثبات شده است که برهان فطرت از اتقان بیشتری برخوردار است؛ زیرا اشکالات جان لاک بر برهان اجماع عام، دیگر بر برهان فطرت وارد نیست.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Argument from Common Consensus and That From Human Innate Nature For the Existence of God

نویسنده [English]

  • Muhammad Muhammadrezaee
چکیده [English]

 This research intends to compare the common consensus argument with the innate nature argument for the existence of God. First, different versions of common consensus argument have been proposed: 1. Biological interpretations which through the generality of the belief in God go not only to prove that such a belief as an inborn idea, but also the existence of God. 2. The dilemma against skepticism which in addition to the popular belief (in God) have made use of reason in order to prove the existence of God. John Locke’s criticisms and others’ have also been discussed critically and the possible answers given to them by the defenders of the argument are set forth.
    Then different versions of innate nature argument established by some Muslim thinkers and the suggested account of it by the author are introduced in brief.  Later, Alvin Plantinga's theory which considers the belief in God as a basic belief and is very similar to innate nature argument is proposed.
    Finally, having made a comparison between the common consensus argument and innate nature one, it has gone proven that the latter argument is stronger than the former, because  John Locke’s criticisms raised against the former fail to undermine the latter.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • common consensus argument
  • innate nature argument
  • basic belief
  • inborn nature
  • the idea of God
  • the belief in God
  1. قرآن.
  2. نهج البلاغه.
  3. افلاطون، 1380 ش. دوره آثار، محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی،
  4. امام خمینی، 1378 ش. شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،
  5. بهشتی، محمد حسینی، 1374 ش. خدا از دیدگاه قرآن، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،
  6. بزرگمهر، منوچهر، 1357 ش. فلاسفه تجربی انگلستان،تهران، انجمن فلسفه ایران، ، ج 1.
  7. پترسون، مایل و دیگران، 1376 ش. عقل و اعتقاد دینی، احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو،
  8. پلانتینگا، الوین، 1381 ش. «باورهای پایه و مشکلات آن»، در مجله: قبسات، ش 26،
  9. جوادی آملی، عبدالله، 1375 ش. تبیین براهین اثبات وجود خدا، قم، مرکز نشر اسراء،
  10. جوادی آملی، عبدالله، 1383 ش. تفسیر موضوعی (فطرت در قرآن)، قم، مرکز نشر اسراء، ج 12.
  11. صدر المتالهین، محمد، 1378 ش. المظاهر الالهیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا،
  12. 12.  کاپلستون، فردریک، 1375 ش. تاریخ فلسفه (فیلسوفان انگلیسی) ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، ج 5.
  13. مطهری، مرتضی، 1375 ش. مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا،
  14. کلینی، محمد بن یعقوب، 1388 ق. اصول الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه،
  15. مجلسی، محمد باقر 1403 ق.، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث،
  16. شیخ صدوق، 1423 ق. التوحید، قم، انتشارات اسلامی،
    1. Paul Edwards, 1996 "Common Consent Argument For the Existence of God" in Encyclopedie of Philosophy, ed: Paul Edwards, Vol, 2. PP. 147 – 155, Simon, Schuster Macmillan, New york, London,

 

CAPTCHA Image