بررسی تطبیقی برهان جهان‌شناختی فلسفی و کلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

برهان جهان­شناختی از مهم‌ترین براهین اثبات وجود خدا به شمار می­آید که فیلسوفان و متکلمان بر اساس مبانی فکری خود آن را بررسی کرده­اند. هسته مرکزی این برهان از دیدگاه فیلسوفان، امکان و وجوب و از دیدگاه متکلمان، حدوث و قدم است.  این مقاله این دو برهان را توضیح می­دهد و مبانی آنها را بیان می­کند، آن­گاه به دیدگاه فیلسوفان و متکلمان درباره معیار نیازمندی معلول به علت پرداخته، دیدگاه فیلسوفان و متکلمین را با توجه به معنای امکان و حدوث و واجب و قدیم به یک دیگر نزدیک می سازد. سرانجام این  دو برهان را نقد و بررسی می کند و سپس دیدگاه صدرالمتألهین را در این مورد بیان می دارد.
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Investigation of Two Cosmological Arguments: Philosophical and Theological

نویسنده [English]

  • Mohammad Akvan
چکیده [English]

 





C





osmological demonstrations are among the most important arguments which are used by both the philosophers and the Mutakallimūn (speculative theologians) to establish the existence of God. From the philosophers’ viewpoint, the core of such an argument is contingency and necessity, whereas from Mutakallimīn’s point of view, it is eternity (qidam) and creation (hudūth).The present paper is going to clarify these two arguments and their foundations. Then it deals with the criterion of the need of an effect for a cause according to the philosophers’ and the Mutakallimīn’s viewpoints. Finally, it criticizes the arguments, presenting Mulla Sadra’s opinions in this concern.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical cosmological argument
  • theological cosmological argument
  • creation
  • eternity
1 . ابن سینا ، حسین بن عبدالله ، النجاه، مرتضوی چاپ دوم ، 1364 .
2 . __________، الشفاء، ناصرخسرو ، چاپ اول ، 1363 .
3 . __________ ، برهان شفا، ترجمه و پژوهش ، مهدی قوام صفری ، فکر روز ، چاپ اول ، 1373 .
4 . __________ ، الاشارات و التنبیهات، دفتر نشر الکتاب ، چاپ دوم ، 1403.
5 . __________، المبداء و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی ، موسسة مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران ، 1363 .
6 . الباقلانی ، ابی بکر محمد بن الطیب، تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل، تحقیق ، الشیخ عماد الدین احمد حیدر ، موسسه الکتب الثقافیه ، بیروت ، 1414 .
7. الدرز، لئوجی، الهیات فلسفی توماس آکوئیناس، مترجم شهاب الدین عباسی ، مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، 1381.
8 .ادواردز، پل، خدا در فلسفه (برهانهای فلسفی اثبات وجود باری ترجمه بهاءالدین خرمشاهی) مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، تهران 1372 .
9 . بهشتی، احمد، شرح و ترجمه الاشارات و التنبیهات ابن سینا، نمط چهارم ، آرایه ، چاپ اول ، 1375.
10 . پترسون، مایکل، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی ، طرح نو، چاپ اول، 1376.
11 . تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، چاپ دوم ، عالم الکتب ، بیروت، 1419.
12 . جرجانی ، میرشریف، شرح المواقف، چاپ اول، دارالکتب العلمیه ، بیروت ، 1419.
13 . جوادی آملی ، عبدالله ، شرح حکمت متعالیه، الزهراء ، چاپ اول 1372.
14 . الحسینی العربشاهی ، ابوالفتح بن مخدوم الخادم، مفتاح الباب شرح الباب الحاوی عشر، قدم علیه ، الدکتور مهدی محقق ، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران ، 1365.
15. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، کشف الفوائید فی شرح قواعد العقائد، مکتب اسلام، چاپ سنگی، 1360.
16. حائری یزدی، مهدی ، کاوشهای عقل نظری، امیرکبیر، چاپ دوم ، 1361.
17 . رازی فخرالدین، المطالب العالیه من العلم الالهی، دارالکتاب العربی ، چاپ اول ، بیروت ، 1407.
18 . زنوزی ، ملا عبدالله، لمعات الهیه، با مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی ، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، چاپ دوم ، 1361.
19 . شیرازی، صدرالدین محمد، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج 3 ، مصطفوی ، 1384.
20 . __________ ، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج 6 ، مصطفوی ، 1386.
21. __________ ، ‌الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ‌ج1، مصطفوی، 1384.
22 . صفائی سید احمد، علم کلام، ج 1 و 2 ، دانشگاه تهران ، چاپ ششم ، 1374.
23 . طباطبائی، محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 3، شرکت افست ، 1360.
24 . __________ ، المیزان فی تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی ، ج 7، دفتر انتشارات اسلامی ، بی تا.
25 . مصباح یزدی ، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج 2 ، سازمان تبلیغات اسلامی ، چاپ سوم، 1368.
26. مظفر ، محمد رضا، منطق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی ، انتشارات حکمت ، چاپ هفتم ، 1370.
27 . مطهری ، مرتضی، شرح مبسوط منظومه، ج 3 ، انتشارات حکمت ، چاپ سوم ، 1369.
28. __________ ، شرح مختصر منظومه، ج1، انتشارات حکمت ، چاپ اول، 1360.
29 . نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی ، چاپ چهارم ، 1372.
CAPTCHA Image