برهان مفهومی از دیدگاه آنسلم ومحقق اصفهانی (کمپانی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک

چکیده

یکی از راه­های اثبات وجود خدا، اثبات از طریق مفهوم است. در این روش، تنها  از طریق یک مفهوم ذهنی مثل مفهوم واجب­الوجود ، مفهوم کامل­ترین و مفهوم بزرگ­ترین، وجود واجب تعالی در خارج اثبات می­شود بدون این که به جهان خارج رجوع و از واقعیت­های عینی و موجودات طبیعت کمک گرفته شود. بر این اساس، برهان مفهومی  یک برهان پیشینی و قبل از تجربه است. این برهان را در غرب اولین بار قدیس آنسلم (1033-1109) متکلم قرن 11 میلادی و اسقف کلیسای کانتربری مطرح کرد و از زمان کانت، «برهان وجودی» نامیده شد. بر این برهان، اشکالات متعددی وارد شده که مهم ترین آنها اشکال خلط بین حمل اولی و حمل شایع است که اندیشمندان اسلامی آن را مطرح کرده­اند. در میان اندیشمندان اسلامی اولین بار فارابی این برهان را ارائه و سپس اندیشمندان دیگری آن را مطرح کرده­اند که موجزترین و متقن­ترین بیان را مرحوم محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی مطرح کرده است. مقالۀ حاضر بر آن است که برهان ایشان را تبیین و با برهان آنسلم مقایسه کند و اشکالاتی را که بر برهان محقق اصفهانی وارد شده است، پاسخ دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptual Argument on God’s Existence According to Anselm and Isfahānī

نویسنده [English]

  • Mohammad Ebrāhimi Rād
چکیده [English]

Conceptual Arguments are among numerous attempts made to prove the existence of God. In this method, some thinkers has sought to prove the reality of God from a mental concept such as the concept of a Necessary Being, or a being than which nothing more perfect can be conceived, or a being than which nothing greater can be thought. Conceptual argument, which is a priori one, was first offered in the western by eleventh century theologian and archbishop of Canterbury St Anselm (1033-1109), and it became known as the ontological argument from Immanuel Kant’s time.  The presentation of such an argument has raised different criticisms, the most significant of which is confusion between “primary predication” and “common predication”, which has indicated by the Islamic thinkers. However, among the Islamic philosophers it was al-Farabi who first represented the conceptual argument. Yet, the most compendious and the firmest version of the argument has been formulated by the late Muhaqqiq Isfahānī Known as Kumpānī. Explaining his argument, the author compares it with Anselm’s version and responses to some of the objections to Isfahānī’s version.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • conceptual argument
  • ontological argument
  • primary predication
  • common predication
. اتین ژیلسون ، روح فلسفة قرون وسطی، شرکت نشر علمی وفرنگی،1366  .
2. اصفهانی ، علی مقداد، نشان از بی نشانها، انتشارات جمهوری،1372.
3. پترسون، مایکل ودیگران، عقل واعتقاد دینی، ترجمة احمد نراقی وابراهیم سلطانی، انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1379.
4. جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات خدا،  نشر اسرا ، 1375  .
5. __________ ، شرح حکمت متعالیه، بخش یکم از جلد ششم ، انتشارات الزهرا، 1368.
6. حائری یزدی، مهدی ، التعلیقات علی تحفه الحکیم ، مرکز نشر علوم اسلامی، 1380.
7. __________ ، مهدی، کاوشهای عقل نظری، نشر شرکت سهامی  انتشار ، 1360، به نقل از: کتاب the Exisence of God ; john,hick .
8. خرمشاهی، بهاء الدین، خدا در فلسفه، ترجمة خرمشاهی، موسسة مطالعات وتحقیقات فرهنگی، 1372 .
9. طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمه ، نشر جامعه مدرسین، 1314ق   .
10. فارابی،  ابو نصر، الدعاوی القلبیه، ط حیدر آباد، 1349ق  . 
11. فیاضی، غلامرضا، جزوهالهیات فلسفه، دورة تخصصی کلام اسلامی،حوزة علمیة قم، موسسة امام صادق(ع)، 1375.
12.. کانت ایمانوئل، سنجش خرد محض، ترجمة ادیب سلطانی، نشر امیر کبیر، 1362.
13. لاریجانی ،صادق، آموزگار جاوید، نشر مرصاد، 1377.
14. ملکیان، مصطفی، تاریخ فلسفه غرب، مجموعة درس‌های استاد مصطفی ملکیان، نشر پژوهشکدة حوزه  دانشگاه، 1379 .
CAPTCHA Image