معقولیت در روشنگری و لیبرالیسم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه دانشگاه قم

چکیده

روشنگری و لیبرالیسم در افکار و اعمال دانش‌مندان و توده‌های مردم جهان آگاهانه و ناآگاهانه تاثیر گذاشته است. عقل‌گرایی که رابطه‌ای تنگاتنگ با فردگرایی دارد،‌ از مهم‌ترین ارکان نظری این اندیشه به شمار می‌رود.  این نوشتار با باطل خواندن دیدگاه عقلانیت محض و مستقل از هرچیز غیر عقلی و منفک از سنت، ناکامی مدعیان را برای نشان دادن اصول عقلی مشترک بین همه انسان‌ها بهترین گواه بر این بطلان می‌داند. علاوه بر این‌  لیبرالیسم در طی تلاش برای تمسک به عقلانیت و رها شدن از سنت، نه تنها خود به سنت تبدیل شده، بلکه کاملاً به‌گونه‌ای ایدئولوژی درآمده که البته بسیار ناکارآمد و ناموفق بوده و حیرت و سرگردانی بشر مدرن را سبب شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rationality in the Enlightenment and Liberalism

نویسنده [English]

  • Nafiseh Sate
چکیده [English]

The echo of the Enlightenment and liberalism has spread all over the world, so that deliberately or non-deliberately they have gained influence on the opinions and activities of thinkers and the masses. To recognize their results and the proper reaction against them, the present article introduces one of the main pillars of the Enlightenment and liberalism, i.e. rationalism, which is in close relationship with the principle of individualism; it also displays the invalidity of pure rationality, which is independent of everything non-rational as well as separated from Tradition. The best evidence for such invalidity is the frustration of its advocates in presenting some rational principles which can be common between all human beings; moreover, in the process of taking hold of rationality and being delivered from Tradition, liberalism itself not only changed into a tradition but also took on the form of an ideology which has caused modern man a lot of perplexity and distress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rationalism
  • individualism
  • tradition
  • Enlightenment
  • liberalism

مراجع

  1. اسپنسر، لوید، روشنگری قدم اول، ترجمه مهدی شکیبانیا، تهران، شیرزاده، 1378.
  2. بشیریه، حسین، پروژه ناتمام، در کتاب سنت، مدرنیته، پست مدرنیته، به کوشش اکبر گنجی، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط، 1375.
  3. رندال، هرمن، سیر تکامل عقل نوین، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم، ج2، تهران، انتشارات علمی ـ فرهنگی، 1376.
  4. زیباکلام، سعید، معقولیت و شواهد تجربی، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 22.
  5. سولومون، رابرت، تاریخ فلسفه غرب، ج7، فلسفه اروپائی از نیمه دوم قرن هجدهم تا واپسین دهة قرن بیستم، طلوع و افول خرد، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، 1379.
  6. لچت، جان، پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسا مدرنیته، ترجمه محسن حکیمی، تهران، خجسته، 1377.
  7. لگنهاوزن، محمد، معرفی و نقد «کدام عدالت؟ کدام عقلانیت؟» نوشته السدیر مک‌اینتایر، ترجمه سید محمود موسوی، مجله نقد و نظر، سال سوم، شماره دوم و سوم.
  8. ملکیان، مصطفی، بی‌دلیلی بی‌‌معنایی، مجله نقد و نظر، سال هشتم، شماره سوم و چهارم.
  9. هابرماس، یورگن، مدرنیته پروژه‌ای ناتمام، درکتاب مدرنیته و مدرنیسم، مجموعه مقالاتی در سیاست، فرهنگ و نظریه اجتماعی، ترجمه و تدوین حسینعلی نوذری، تهران، نقش جهان، 1379.
    1. Barnues, B. Natural Rationality “in philosophy of the social science”, Vol 6, No 2, 1979.
    2. Dancy, J. and E. Sosa, “A companion to Epistemology”. New York, Blackwell, 1992.
    3. Gadamer, Hans. Rationality To-Day “Historical Transformations of Reason” Canada, University of Ottawa, 1979.
    4. Lewis, David, philosophical papers, 1, Oxford, 1989.
    5. MacIntyre, Alisdair, After Virtue: A study in moral Theory, Notre Dame, University of Notre Dame press, 1984, second Edition.
    6. MacIntyre, Alisdair, Three Rival Versions of Moral Enquiry, Encyclopedia, Genealogy, and Tradition, The Gifford lectures, Notre Dame, University of Notre Dame press, 1990.
    7. MacIntyre, Alisdair, whose Justice? Which Rationality? Notre Dame, University of Notre Dame press, 1988.
    8. Mcmulin, Ernan, Construction And Constraint, Notre Dame, 1988.
    9. Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol 3, General Editor Edward Craig, London and New York, Routledge, 1998.
    10. Routledge, Encyclopedia of Philosophy, Vol 8, General Editor Edward Craig, London and New York, Routledge, 1998.
    11. Trigg, Roger, Rationality and science, can science Explain Everything? Blackwell Oxford UK an combridge U.S.A, 1993.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش‌های فلسفی -کلامی
دوره 8، 3-4 - شماره پیاپی 31
خرداد 1386
صفحه 163-190

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار