بازخوانی انتقادی دیدگاه مدرس زنوزی در مسئله‌ی معاد جسمانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه شهید مطهری مشهد

2 هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ملاصدرا با براهین عقلی و برپایه‌ی مبانی فلسفی خود، توانست به گونه‌ای خاص، معاد جسمانی که مورد تصریح شرایع مقدسه قرار گرفته است، را مبرهن سازد. او معتقد شد که بدن عنصری با ارتقاء وجودی – زوال نقایص – و تبدیل به بدن مثالی، در نشئه‌ی دیگری مورد تعلق نفس قرار می‌گیرد. در عقیده‌ی صدرالمتألّهین با توجه به گره خوردن هویت شخصی، به بقای صورت و نیز حفظ بقای شخصی در مسئله‌ی اشتداد، عینیتِ بین بدن عنصری و بدن مثالی محفوظ است. این نظریه، با تمام اتقانی که داشت، مورد اعتراض برخی از صاحب‌نظران قرار گرفت. از جمله‌ی این معترضین آقاعلی حکیم معروف به مدرّس زنوزی بود. وی تعطیل بدن عنصری، را نپذیرفت و معتقد شد بدن عنصری بعد از عروض مرگ در اثر حرکت جوهری و با ارتقای وجودی، به افقی از وجود نائل می‌شود که می‌تواند دوباره مورد تعلق نفس واقع شود. در این مقاله به شیوه‌ی تحقیق کتابخانه‌ای نظریه‌ی حکیم زنوزی تقریر و مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Rereading of Modarres Zenooni's view about Bodily Resurrection

نویسندگان [English]

  • Fardin Jamshidimehr 1
  • Abbas Javareshkian 2
چکیده [English]

The issue of resurrection is regarded one of the most important issues in Islamic philosophy and theology. Belief in men's resurrection after death and their attaining to their deserving perfection appropriate to their acquired deeds and sciences is regarded as one of the principles of Islam. Contrary to Mulla Sadra's disposition, the philosopher Aqha Ali Modarres Zenoozi who is regarded a scholar in Sadrian philosophy, believes in the resurrection of material body with regard to the issue of bodily resurrection.  The present paper directs some criticisms against Modarres Zenooni's view about bodily resurrection, based on Sadrian philosophy. Then it takes into consideration the most important argument of those who believe in the resurrection of material resurrection which is based on religious outwards. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • bodily resurrection
  • material body
  • imaginal body
  • identification
  • Mulla Sadra
  • Aqha Ali Hakim Zenoozi

مراجع

1 – آشتیانی سیدجلال­الدّین، (1384) «شرح بر زادالمسافر ملاصدرا»، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر
2 – آملی محمدتقی، (1374) «دررالفوائد»، چاپ سوم، قم: مؤسسه­ی دارالتفسیر
3 – ابراهیمی­دینانی غلامحسین، (1381) «معاد از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی»، چاپ پنجم، تهران: انتشارات حکمت
4 – ابن­سینا حسین بن عبدالله، (1382) «الأضحویّة فی المعاد» تحقیق از حسن عاصی، چاپ اول، تهران: شمس­تبریزی
5 - رفیعی قزوینی سیدابوالحسن، (1386) «مجموعه حواشی» به تصحیح غلامحسین رضانژاد، چاپ اول، تهران: انجمن حکمت و فلسفه
6 – سبزواری ملاهادی، (1981) «تعلیقه بر اسفار اربعه»، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث (این کتاب در ضمن کتاب اسفار ملاصدرا چاپ شده و به صورت مستقل به زیور طبع آراسته نگشته است.)
7 – سبزواری ملاهادی، (1386) «شرح­المنظومة فی المنطق و الحکمة» تحقیق از محسن بیدارفر، چاپ اول، قم: بیدار
8 – طباطبایی محمدحسین، (1417) «المیزان فی تفسیرالقرآن»، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه­ی علمیه­ی قم
9– طباطبایی محمدحسین، (1388) «نهایة­الحکمة» تصحیح و تحقیق از غلامرضا فیاضی، چاپ سوم، قم: مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
10 – علوی­قزوینی سیدعلی، «معاد جسمانی از منظر دو حکیم آقاعلی مدرس زنوزی و آیت­الله رفیعی قزوینی»، (بهار 1388) جاویدان خرد، ش2، 71-92
11 – کیاشمشکی ابوالفضل، «تحلیل انتقادی دیدگاه مدرس زنوزی درباره­ی معاد جسمانی»، (بهار و تابستان1392)، پژوهشنامه­ی فلسفه­ی دین، ش21، 5-24
12 – گرجیان محمدمهدی و رودگر نرجس، «سه اقلیم بدن؛ بررسی مقایسه­ای معادجسمانی از منظر صدرالمتألّهین و آقاعلی حکیم (مدرس زنوزی)»، (زمستان 1389)، قبسات، ش58، 85-114
13 – مدرس زنوزی آقاعلی، (بی­تا) «سبیل­الرّشاد فی إثبات المعاد»، چاپ سنگی
14 – مدرس زنوزی آقاعلی، (1378) «مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس» تحقیق و تصحیح محسن کدیور، چاپ اول، تهران: اطلاعات
15 – مطهری مرتضی، (1377) «مجموعه آثار»، چاپ چهارم، قم: انتشارات صدرا
16 – ملاصدرا محمدبن ابراهیم، (1981) «الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة»، چاپ سوم، بیروت: دار 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار