تبیین مفهوم «عرش» و «کرسی» بر مبنای علم بلامعلوم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی گرایش کلام اسلامی

3 استادیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

از جمله مباحثی که در آیات ذکر شده و روایات منظور از آن را «علم الهی» بیان کرده اند، «عرش و کرسی» است. علم الهی - نیز بر اساس روایات دیگری- «علم بلا معلوم» معرفی شده است؛ علم بلا معلوم، علم ذاتی است که نافی اضافی بودن صفت علم است، نتیجه ی مهمی که در پس آن نهفته شده، عدم تقیید و تحدید علم الهی به معلوم می باشد که کاشفیت اتم این علم را در پی دارد.
یکی از مسائل مهم که در پرتو این نظر مورد تبیین قرارمی گیرد، مسئله­ی « عرش و کرسی» است. روشن است که کرسى خدا که آسمانها و زمین را در برگرفته است، چیزى نیست که مادی باشد، واضح است که منظور از عرش در آیات شریفه، تخت نیست.
بر مبنای روایات، مراد از عرش و کرسى، علم است. و منظور از وسعت و گستردگى آنها هم، احاطه علمى آن دو بر آسمانها و زمین می باشد. وجه اشتراک آنها در این است که، عرش و کرسى هر دو از بزرگترین غیبها یعنى هر دوى آنها علم حقیقى اند و غیب بوسیله آنها معلوم و شناخته مى شود. امّا تفاوت آن دو این است که: کرسى، علم به عالم شهادت است پیش از مرتبه ایجاد آن، امّا عرش، هم علم به عالم شهادت و هم علم به غیر آن است، از امورى که کرسى کاشف و شامل آن نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Explanation of the Concept of "Throne" and "Empyrean" on the Basis of the Knowledge without the Object of Knowledge

نویسندگان [English]

  • Hussein Khakpur 1
  • Naimeh Moin-ud-Din 2
  • Ali Akbar Nasiri 3
چکیده [English]

One of the issues mentioned in Quranic verses and hadiths regard it as "divine knowledge" is "throne and empyrean". According to other hadiths, divine knowledge is defined as "knowledge without the object of knowledge". This knowledge is essential knowledge which negates the correlation of the attribute of knowledge. Its important implied result is that divine knowledge is not limited and bounded to the object of knowledge, which leads to absolute and complete exploratory aspect of this knowledge. In the light of this view, one of the important issues, that is, "throne and empyrean" can be explained. It is clear the Divine Empyrean which encompasses the Earth and heavens is not material and the Quranic verses do not mean a chair by "throne". According to hadiths, throne and empyrean mean knowledge and their expanse and extent mean their domination on the Earth and heavens in terms of knowledge. Their similarity is that both are the greatest invisible, i.e., both of them are real knowledge through which invisible is known and visible. However, their difference is that empyrean is the knowledge of visible world before its creation, but throne is the knowledge of visible world and other things, i.e., things that empyrean does not explore and include them. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • throne
  • empyrean
  • knowledge without the object of knowledge
  • invisible
  • visible

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه (1388). گردآورنده: سید رضی موسوی، ترجمه: علی شیروانی، قم: نسیم حکمت.
  3. صحیفه سجادیه (1383). مترجم: حسین استاد ولی، قم: انتشارات الهادی.
  4. آملی، سید حیدر (1368). جامع الاسرار و منبع الانوار، بی‌جا: سازمان انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  5. ابن ابی الحدید، عبد الحمید (1404). شرح نهج البلاغه، قم: مکتبة آیه الله المرعشی، ج1 و 20.
  6. ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1398). التوحید، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  7. --------- (بی‌تا). اسرار التوحید، ترجمه: محمدعلی اردکانی، تهران: انتشارات اسلامیه.
  8. --------- (1372). عیون اخبار الرضا (ع)، ترجمه: حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق، ج1.
  9. --------- (1403). معانی الاخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  10. برنجکار، رضا و یثربی، یحیی (1385). «قرآن، عرفان و برهان: بررسی رابطه دین، فلسفه و عرفان اسلامی»، در: کتاب نقد، ش39، ص347-387.
  11. جعفری، محمدتقی (1379). ترجمه و شرح نهج البلاغه، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج25.
  12. صدر الدین شیرازی، محمد ابراهیم (صدر المتألهین) (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث.
  13. --------- (1366). شرح اصول کافی، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه انتشارت مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  14. طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج2 و 8.
  15. طبرسی، احمد بن علی (1403). الاحتجاج، مشهد: المرتضی، ج1.
  16. --------- (1381). الاحتجاج، مترجم: جعفری، تهران: انتشارات اسلامیه، ج1.
  17. و یثربیابع درج نشده است.آمده است. لطفاً عاملی،بهاءالدین محمد(1386).اربعین،ترجمه شمس الدین محمد خاتون آبادی،بی جا: انتشارات حکمت.
  18. قمی، محمد بن محمد (قاضی سعید قمی) (1415). شرح التوحید الصدوق، تصحیح و تعلیق: نجفقلی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج1.
  19. کلینی رازی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی، تهران: انتشارات اسلامیه، ج1.
  20. --------- (1411). الکافی، ترجمه: محمدباقر کمره‌ای، قم: انتشارات اسوه، ج1 و 4.
  21. مجلسی، محمدباقر (علامه مجلسی) (1404 الف). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه انتشارات الوفاء، ج4، 8، 10، 55، 66، 68.
  22. --------- (1404 ب). مرآهٔ العقول، تحقیق: سید هاشم رسولی، تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ج2.
  23. مروارید، حسنعلی (1418). تنبیهات حول المبدأ و المعاد، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  24. ملکی میانجی، محمد باقر(1388). توحیدالامامیه، ترجمه محمد بیابانی اسکویی، قم: نشر نبا
  25. موسوی خمینی، روح‌الله (1368). چهل حدیث، مرکز نشر فرهنگی رجاء.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار