تاویلات بدیع سهروردی از آیه نور

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه قم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

سهروردی را باید حلقه واسط فلاسفه مشایی و اشراقی و عرفا دانست. وی عرفان را عمیقاً با فلسفه درآمیخت به گونه‌ای که فلسفه از خشکی محض خویش به درآمد و عرفان پایه‌های استوار استدلالی یافت. به عبارت دیگر، علت ظهور افرادی مثل ابن‌عربی، عزیزالدین نسفی و حتی صدرای شیرازی را باید در تأثیر سهروردی بر فلسفه و عرفان جست‌وجو کرد. یکی از مهم‌ترین وجوه اشتراک فلسفه مشاء، فلسفه اشراق و عرفان اسلامی، بحث وجود است که اشراقیان و عرفا از آن به نور تعبیر می‌کنند. مهم‌ترین جلوه نور در قرآن آیه 35 سوره نور است که فلاسفه و عرفا تأویلات و تفسیرهای متفاوتی از آن کرده‌اند. سهروردی در تأویلاتش، هم از فلاسفه مشاء تأثیر پذیرفته و هم از عرفا. مثلاً در تفسیر «لا شرقیة و لا غربیة» مانند ابن‌سینا آن را چیزی می‌داند که نه عقل باشد نه هیولا؛ و «شجره زیتونه» را مثل غزالی قوه فکر دانسته است؛ «نور علی نور» را بازگشت هر چیزی به جنس خودش دانسته، در حالی که غزالی و عین‌القضات از آن به روح نبوی تأویل کرده‌‌اند. در این مقاله، تأویل‌ها و تفسیرهای سهروردی از نور (عموماً) و آیه نور (خصوصاً) به بحث گذاشته شده، میزان تأثیرپذیری وی از متقدمان فلاسفه و عرفا و جنبه‌های ابتکاری تأویلات او بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sohrevardi's Innovative Esoteric Exegeses for the Verse of "light"

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Yusefi 1
  • Elaheh Heidari Jonaghani 2
1 Associate professor of department of Persian language and literature, Qom University
2 MA student of Persian language and literature
چکیده [English]

 Sohrevardi should be regarded as the mediator of illuminationist and peripatetic philosophers and mystics. He deeply mixed mysticism and philosophy, such that philosophy lost its pure strictness and mysticism gained strong argumentative foundations. In other words, such individuals as Ibn Arabi, 'Aziz al-din Nasafi, and even Mulla Sadra emerged as the result of Sohrevardi's influence on philosophy and mysticism. One of the most important commonalities between peripatetic philosophy, illuminationist philosophy and Islamic mysticism is the discussion of existence which is interpreted as "light" by illuminationists and mystics. The most important manifestation of light in the Holy Quran is the verse 35 in the Chapter of "light" for which philosophers and mystics have provided different commentaries and esoteric interpretations. In his esoteric interpretations, Sohrevardi has been influenced by both peripatetic philosophers and mystics. For example, like Avicenna, he interprets "La Sharqiyyah wa La Gharbiyyah (neither eastern nor western)" as something which is neither intellect nor matter; like Ghazali, he interprets "Shajara al-Zeytoonah (olive tree)" as intellectual faculty. However, he interprets "noor ala noor (light upon light)" as returning of a thing to its genus while Ghazali and 'Ayn al-Qozat interpret it as prophetic spirit. The present paper discusses Sohrevardi's esoteric commentaries and interpretations of light (generally) and the verse of light (particularly) and reviews the amount of previous philosophers and mystics' influence on him as well as innovative aspects of his esoteric commentaries.
 


[1] . Associate professor of department of Persian language and literature, Qom University


[2] . MA student of Persian language and literature

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sohrevardi
  • Ghazali
  • illumination
  • peripatetic
  • mysticism
  • esoteric commentary
  • light

مراجع

1- قرآن کریم
2- اسفندیاری، امید، فلسفه نور و منابع تاریخی آن، مجله فرهنگ قومس شماره 27 و 28
3- اکبریان، رضا، اصالت نور در سهروردی و اصالت وجود در ملاصدرا، مجله خردنامه صدرا، شماره 25، پاییز 1380
4- رضی، هاشم، نور در حکمت اشراق و ایران باستان، روزنامه اطلاعات شماره 10 و 80/5/14
5- سنایی، مجدودبن آدم، 1387، لطایف الحدایق، عبداللطیف عباسی، تصحیح محمدرضا یوسفی، محسن محمدی، قم،آیین احمد چاپ اول
6- سهروردی شهاب الدین، 1370، سه رساله از شیخ اشراق، تصحیح نجف قلی حبیبی، تهران، انجمن فلسفه ایران
7- سهروردی، شهاب الدین 1365، رشف النصایح الایمانیه و کشف الفضایح الیونانیه، ترجمه معین الدین جمال بن جلال الدین محمد، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران، نشر بنیاد
8- سهروردی، شهاب الدین، 1376، شرح رسائل فارسی سهروردی، سید جعفر سجادی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی
9- سهروردی، شهاب الدین، 1348، مجموعه آثار فارسی شیخ اشراق، تصحیح حسین نصر، تهران. انستیتو فرانسوی پژوهش های علمی در ایران.
10- عین القضات همدانی، عبدالله بن محمد، 1341، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران، منوچهری، چاپ دوم
11- غزالی، ابوحامد، 1364، مشکوه الانوار، ترجمه صادق آیینه وند، تهران، امیر کبیر
12- محمد زاده مقدم، جواد، نور و ظلمت در حکمت اشراق، مجله کیهان فرهنگی شماره 178، مرداد 1380
13- محمدی، محمدعلی، تاویل از دیدگاه سهروردی، مجله حقوقی و قضایی دادگستری شماره18
14- نصر حسین، 1386، معرفت جاودان (مجموعه مقالات) به اهتمام سید حسین حسینی، تهران، مهر نیوشا
15- نصر، حسین، 1383، سنت عقلانی اسلامی در ایران، ترجمه سعید دهقانی، تهران، قصیده سرا
16- نصر، حسین، 1359، نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، تهران، خوارزمی، چاپ سوم
17- نسفی ابوحفص نجم الدین عمر بن محمد، 1362، تفسیر نسفی، تصحیح عزیزالله جوینی، تهران، بنیاد قرآن، چاپ دوم
18- نسفی، عبدالعزیز بن محمد، 1389، مجموعه رسائل مشهور به الانسان الکامل، تصحیح ماریژان موله، ترجمه ضیاءالدین دهشیری، تهران، طهوری، چاپ دهم
19- نور بخش، سیما، 1383، نور در حکمت سهروردی، تهران، نشر شهید محبی
20- یثربی، یحیی1386، حکمت اشراق سهروردی، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار