کارکرد معرفتی اقناع و تخییل از دیدگاه فارابی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 استاد

چکیده

تخیل و اقناع از دیدگاه فارابی در دو بعد تصوری و تصدیقی اهمیت فراوانی دارد. این مسئله در کنار تصریح وی به برتری حد تام و یقین نیازمند تبیین است. از نگاه وی، بیشتر مردم به مرحله ادراک عقلی نمی‌رسند. مقصود فارابی از تخییل این است که حقیقت واحد و ثابتی به میزان توان ادراکی افراد ممثل شود. اقناع هم نوعی ظن است که احتمال عناد و خلاف در آن می‌رود. با استفاده از اقناع و تخییل، می‌توان حقایق تصوری و تصدیقی معقول را به تناسب طاقت و درک افراد تنزل داد و بدین‌ترتیب از ضرورت معرفت تخییلی و اقناعی سخن گفت. این منافع در صورتی است که تخییل تابع تصور حقیقی و اقناع تابع یقین باشد. بنابراین، می‌توان اقناع و تخییل را از دیدگاه فارابی منابع معرفتی مهمی دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Epistemic Function of Imagination and Persuasion in Farabi's View

چکیده [English]

In Farabi's view, imagination and persuasion is of great importance in two conceptual and assertive dimensions. This issue along with his assertion of superiority of absolute limit and certainty should be explained. In his view, most people do not achieve the state of intellectual cognition. By imagination Farabi means that a single and subsistent reality becomes analogue according to individuals' cognitive abilities. Persuasion is a kind of belief which is possibly subject to contradiction and opposition. Using imagination and persuasion, we can reduce rational conceptual and assertive realities corresponding to individuals' cognition and capacity and thus speak of the necessity of conceptual and assertive knowledge.  These advantages will come true if imagination depends on a real concept and persuasion depends on certainty. Therefore, persuasion and imagination can be regarded as important epistemic sources in Farabi's view.
The Epistemic Function of Imagination and Persuasion in Farabi's View[1]
Fattaneh Tavanapanah[2]
Nadia Maftooni[3]



[1] . adapted from a dissertation


[2] . MA of Islamic philosophy and theology, Tehran University


[3] . associate professor of department of Islamic philosophy and theology, Tehran University

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagination
  • persuasion
  • concept
  • assertion
الف) کتاب
استرول، اورام، 1384 فلسفه تحلیلی در قرن بیستم، ترجمه فریدن فاطمی، تهران، نشر مرکز، چاپ دوم.
آل یاسین، جعفر،1413 ه ق،  الاعمال الفلسفیة، تعلیقات، بیروت، دار المناهل‏‏.
بدوی، عبدالرحمن، 1402ه-1982م،  افلاطون فی الاسلام، بیروت، لبنان، دارالاندلس، الطبعة الثالثة.
پورنامداریان، تقی،1390،  عقل سرخ، شرح و تاویل داستان های رمزی سهروردی، تهران، انتشارات سخن، چاپ دوم.
حلی، جمال الدین حسن بن یوسف، 1385ه ش، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید للخواجه نصیرالدین طوسی، تعلیق و تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
صدرالدین، محمد شیرازی، 1382، شواهدالربوبیه فی مناهج السلوکیه، تعلیقه سید جلال آشیانی، قم، موسسه بوستان کتاب.
طوسی، محمدبن محمدبن الحسن، 1355،  الاساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاچ دوم.
سهروردی، شهاب الدین، 1398ه ق،  مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 3، تصحیح و مقدمه سید حسین نصر، انجمن شاهنشاهی فلسفه در ایران،.
فارابی، ابونصر، محمدبن محمد، 1996 م،  احصاء العلوم‏‏، مقدمه و شرح از دکتر على بو ملحم‏، بیروت‏، مکتبة الهلال‏.
__1995 م،  آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، مکتبة الهلال‏، بیروت‏، مقدمه و شرح و تعلیق از دکتر على بو ملحم‏،  ‏.
__ 1413 ه ق،  الاعمال الفلسفیة، تحصیل السعادة، مقدمه و تحقیق و تعلیق از دکتر جعفر آل یاسین، بیروت، دار المناهل‏.
__ 1413 ه ق،  الاعمال الفلسفیة، رسالتان فلسفیتان، مقدمه و تحقیق و تعلیق از دکتر جعفر آل یاسین، بیروت، دار المناهل.
__ 1404 ه ق،  الالفاظ المستعملة فى المنطق، تحقیق و مقدمه و تعلیق از محسن مهدى‏، تهران‏، نشر الزهراء، چاپ دوم‏‏.
__ تلخیص نوامیس أفلاطون، منتشر شده در کتاب افلاطون فی الاسلام، نک: بدوی، عبدالرحمن.
__ 1405 ه ق،  الجمع بین رأى الحکیمین‏،  مقدمه و تعلیق از دکتر البیر نصرى نادر، تهران‏، انتشارات الزهراء، چاپ دوم .
__ 1986 م،  الحروف‏، ‏مقدمه و تحقیق و تعلیق از محسن مهدى‏، ‏بیروت، دارالمشرق ‏.
__  1996 م ، السیاسة المدنیة، مقدمه و شرح از دکتر على بو ملحم‏‏، بیروت، مکتبة الهلال ‏.
__ 1405 ه ق،  فصوص الحکم ، تحقیق از شیخ محمد حسن آل یاسین‏، قم‏، انتشارات بیدار، چاپ دوم‏.
__ 1405 ه ق،  فصول منتزعة، تحقیق و تصحیح و تعلیق از دکتر فوزى نجار، تهران‏، المکتبة الزهراء،چاپ دوم.  
__  1349 ق ، فی اثبات مفارقات، حیدر آباد، دایرة المعارف.
__ فی السیاسة، منتشر شده در مقالات الفلسفیة لمشاهیر فلاسفة العرب مسلمین و نصاری، نک: شیخون، لویس.
__ 1966، رساله فی العلم الالهی، تحقیق و تقدیم عبدالرحمن بدوی، قاهره، دارالنهضة العربیة.
__ 1408 ه ق،  المنطقیات،  تحقیق و مقدمه از محمد تقى دانش پژوه‏، قم، مکتبة آیة اللّه المرعشى، ج1.
__ 1408 ه ق،  المنطقیات،  تحقیق و مقدمه از محمد تقى دانش پژوه‏، قم، مکتبة آیة اللّه المرعشى، ج2.
__ 1408 ه ق،  المنطقیات، تحقیق و مقدمه از محمد تقى دانش پژوه‏، قم، مکتبة آیة اللّه المرعشى، ج3.
__  1375، موسیقی کبیر، ترجمه دکتر آذرتاش آذرنوش، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فرامرز قراملکی، احد، 1383،  اصول  وفنون پژوهش در گستره دین پژوهی، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه چاپ زیتون.
قراملکی، احد فرامرز، 1391، جستار در میراث منطق دانان مسلمان، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
قراملکی، احد فرامرز ، 1385،  روش شناسی مطالعات دینی، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
مظفر، محمدرضا، 1386، تعلیق علی شیروانی، انتشارات دارالعلم، چاپ چهارم.
مفتونی، نادیا، 1385، " خلاقیت خیال از دیدگاه فارابی و سهروردی"، رساله دکتری به راهنمایی دکتر احد فرامرز قراملکی، دانشگاه تهران، دانشکده الهیات.
وارتنبرگ، توماس ای،1390،  ایده های بزرگ برای بچه های کوچک،  ترجمه ی شیرین ابراهیمی لویه، ویراسته فرزانه شهرتاش، تهران، نشر شهرتاش.
 
ب) مقاله
احمدی سعدی، عباس، پاییز 1376، "جایگاه شعر در منطق"، نامه مفید، ش 11.
بلخاری، حسن، تابستان ، "1386 ابداعات فارابی در مفهوم و کارکرد تخیل"، شناخت، ش 54.
حکمت، نصرالله، بهمن 1387 ، "روایت مولف: فارابی فیلسوفی تنها و غریب، گزارشی از کتاب نقش خیال در فلسفه فارابی"، کتاب ماه فلسفه، ش 17.
داوری اردکانی، رضا، ، تابستان 1380، " فارابی:تبادل فرهنگی و اندیشه تاریخی"، نامه فرهنگ، ش 40.
قراملکی،احد فرامرز؛ سالاری،زینب، زمستان 1390،" جایگاه قوه تخیل در انسان شناسی الهیاتی ولفهارت پاتن برگ"، اندیشه ی نوین دینی، شماره 27.
مفتونی، نادیا، تابستان و پاییز 1389، "هنر به مثابه راهبرد فرهنگی در اندیشه فارابی"، راهبرد فرهنگ، ش 10 و 11.
مفتونی، نادیا؛ بهارلویی، چمران، پاییز 1390،"ولایت فقیه در نظام فلسفی فارابی"، علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، سال چهارم، ش 55.
واحدی، بهجت، تابستان 1388، " نظریه حد ازدیدگاه فارابی"، خردنامه صدرا، شماره 56.
CAPTCHA Image