بازاندیشی در حقیقت اعجاز

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الاهیات دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم و فنون تهران.

چکیده

مسئله اعجاز ارتباط نزدیکی با اثبات نبوت انبیا دارد و نیز از بحث‌های کلامی مهم در زمینه علوم قرآن است. در طول تاریخ نیز علما و اندیشمندان بسیاری درباره آن قلم‌فرسایی کرده‌اند و وجوه اعجازی مختلفی برای قرآن برشمرده‌اند؛ از جمله: اعجاز بیانی، اخبار غیبی، و اعجاز علمی. در تعریف اعجاز همه اتفاق نظر دارند که مفهوم عجز و ناتوانی در آن نهفته است. اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده، عامل عجز است که اگر به‌درستی تبیین شود، وجه اصلی اعجاز قرآن نیز مشخص می‌شود. در این نوشتار ابتدا عناصر و ویژگی‌های ناتوان‌کنندهٔ مشترک در بین قرآن و دیگر معجزات پیامبران را تحلیل می‌کنیم و سپس تعریف اعجاز و اهداف معجزات را بازنگری می‌کنیم و تقسیم‌بندی جدیدی از انواع اعجاز به دست می‌دهیم. بدین‌منظور در بخش ابتدایی اقوال علمای سلف و دیدگاه‌های آنها را بیان می‌کنیم و در بخش دوم، علاوه بر نقد دیدگاه آنها به اثبات ادعای خود، با توجه به آیات قرآن و استدلال‌های منطقی می‌پردازیم. به نظر می‌رسد تنها وجه اعجاز قرآن این است که قرآن علم خدا است و علم خدا با علم بشر تفاوت اساسی دارد و اگر برخی از علما وجه اعجاز قرآن را فصاحت و بلاغت و اخبار غیبی و اعجاز علمی گرفته‌اند اینها در عرض وجه اصلی قرار دارد. زیرا متکلم قرآن حکیم علی‌الاطلاق است و طبیعی است که قرآن این ویژگی‌های ظاهری و ثانوی را داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rethinking About the Reality of Miracle

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Jafarzadeh Koochaki 1
  • Farzad Dehghani 2
  • Soroush Shahriarinasab 3
1 Assistant professor of department of theology, Payam-e-Noor University
2 PhD student of sciences of the Quran and hadith, Allamah Tabatabaii University, Tehran
3 PhD student of sciences of the Quran and hadith, Allamah Tabatabaii University, Tehran
چکیده [English]

  The issue of miracle is closely related to the affirmation of Prophets’ Prophecy and is an important theological issue in the field of sciences of the Quran. Over the history, many scholars and thinkers have written about it and numerated different miraculous aspects for the Quran, including expressive miracle, hidden and mysterious reports and scientific miracle. There is unanimity about the definition of miracle which contains the concept of incapacity. However, the factor of incapacity has been ignored. If this factor is correctly explained, then the main aspect of the miracle of the Quran will be clear. The present paper first analyzes common disabling elements and characteristics between the Quran and miracles of other prophets and then reviews the definition of miracle and the aims of miracles. Finally it provides a new classification of the types of miracles. To this end, the first part of the paper represents previous scholars' views about miracle and the second part criticizes their views and proves its own claim, using Quranic verses and logical arguments. It is seems that the only miraculous aspect of the Quran is that it is the God's knowledge which is basically different from that of man. And if some scholars regard eloquence, rhetoric, hidden and mysterious reports and scientific miracle as the miracle of the Quran, they are horizontal to the main miraculous aspect, because the Quran is the speech of the absolute all-Wise God, so it is natural for the Quran to have these external and secondary aspects.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • miracle
  • challenge
  • miracles
  • incapacity factor
  • rhetoric
  • eloquence
  • God's knowledge

مراجع

  1. قرآن کریم، با ترجمه: فولادوند، محمد مهدی، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1388، ششم.
  2. ابن فارس، احمد ‏، معجم مقاییس اللغه، قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی‏، 1367، اول‏.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسانالعرب، بیروت: دار صادر،1414ق، سوم.
  4. ابوجعفر النحاس، أحمد بن محمد، معانیالقرآن، تحقیق: محمد علی الصابونی، مکه: جامعة أم القرى، 1409ق، اول.
  5. ابو زهرة، محمد، المعجزة الکبرىالقرآن‏، القاهره‏: دارالفکر العربى، 1418/ 1998، اول.
  6. اسماعیل بن عمر بن کثیر القرشی أبو الفداء، البدایه والنهایه، بیروت: المعارف، بی­تا، اول.
  7. أورخان، محمد علی، هارون یحیى، المجزات القرآنیه، استانبول: فبرایر 2003، اول.
  8. باقلانى‏، ابو بکر محمد بن الطیب، إعجاز القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1421/2001، اوّل‏.
  9. جواد علی، المفصل فى تاریخ العرب قبلالإسلام، مدینه: دار الساقی، 1422ق، اول.
  10. حسینى شیرازى، سید محمد، تقریب القرآن الیالاذقان، بیروت: دار العلوم، 1424ق، اول.
  11. حقى، محمد صفاء شیخ ابراهیم‏، علوم القرآن من خلال مقدماتالتفاسیر، بیروت: موسسة الرسالة، 1425/ 2004، اوّل‏.
  12. الحمصی، احمد،فکره الاعجاز القرآن، بیروت: مؤسسه الرساله، 1400ق/1980م، دوم.
  13. خمیس، رمضان غریب‏، امام محمد الغزالی جهوده فی التفسیر و علومالقرآن، القاهره: دار الحرم للتراث‏، 1423/ 2003، اول.
  14. خوئی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة احیاء آثار الامام الخوئى‏، بی تا.
  15. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه،  1418ق.
  16. رامیار، محمود، تاریخقرآن، تهران: امیر کبیر، 1369، سوم.
  17. زحیلى، وهبة بن مصطفى، تفسیرالمنیر، بیروت دمشق: دار الفکر المعاصر،  1418 ق، دوم.
  18. سیوطى‏، جلال الدین،معترک الأقران فی إعجازالقرآن،‏ بى‏جا: دارالفکرالعربى‏، بى‏تا.
  19. شریف مرتضى، على بن الحسین موسوى، الموضح عن جهة إعجازالقرآن‏، مشهد: آستان قدس،1382، اوّل‏.
  20. صابونى، محمد على‏، التبیان فی علوم القرآن، بیروت‏: عالم الکتب‏، 1405/ 1985، اوّل‏.
  21. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی التفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه ی مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق، پنجم.
  22. طبری، محمدبن جریر، جامع البیان، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1412 ق، اول.
  23. طنطاوى، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی جا، بی تا.
  24. عبد المنعم الحفنى‏، موسوعة القرآن العظیم‏، القاهرة: مکتبة مدبولى‏، 2004، اوّل‏.
  25. عتر، نور الدین، علوم قرآن الکریم، دمشق: مطبعة الصباح، 1416/1996، ششم‏.
  26. العطار، داود، موجز القرآنی، بیروت‏: موسسة اعلمى‏، 1415/1995، سوم‏.
  27. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت، 1410ق، دوم.
  28. فیض کاشانی، ملا محسن،الصافی، تهران: انتشارات الصدر، 1415ق، دوم.
  29. قرطبى، محمد بن احمد، جامع الاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش، اول.
  30. کرمانى، محمود بن حمزه، اسرار التکرار فی القرآن، ‏دار الفضیلة، بى‏تا.
  31. لنکرانى، محمد فاضل‏، مدخل التفسیر، تهران‏: مطبة الحیدرى‏، 1396، اوّل‏.
  32. مسلم‏، مصطفى، مباحث فی العلوم القرآن، دمشق: دارالقلم‏، 1426/2005، سوم‏.
  33. مسلم،‏ مصطفى، مباحث فی إعجاز القرآن‏، دمشق‏: دارالقلم، ‏1426/ 2005، سوم‏.
  34. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1403ق .
  35. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، اوائلالمقالات، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران ،1372 ش .
  36. معرفت، محمد هادى، التمهید فی علوم القرآن‏، قم‏: مؤسسة النشر الاسلامى‏، 1415ق، دوم‏.
  37. مؤدب، سید رضا، اعجاز القرآن در نظر اهل بیت عصمت(ع) و بیست نفر از علماى بزرگ اسلام‏، قم: احسن الحدیث، 1379، اول.
  38. میر محمدى زرندى، سید ابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه‏‏، قم‏: مؤسسة النشر الاسلامى1420، اوّل‏.
  39. یزدى، محمد مهدى رکنى، آشنایى با علوم قرآنى(رکنى)، مشهد: آستان قدس، 1379، اوّل‏.

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار