تحولات اصلاحی در جهان اسلام: مقایسه دوران جدید اسلامی و مسیحیت قرن شانزدهم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب

2 عضو هیات علمی دانشگاه ادیا و مذاهب

چکیده

نهضت اصلاح دینی در قرن شانزدهم (رفرماسیون) به رغم همه تشابهات و همسانی‌ها، تفاوت‌های جدی و اساسی با نهضت‌های اصلاحی معاصر در جهان اسلام دارد که البته در یک نگاه مقایسه‌ای این نقاط افتراق، گاه نقطه قوت یک جریان محسوب می‌شوند و گاه نقطه ضعف آن. از مهم‌ترین وجوه افتراق می­توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود پشتوانه‌های فلسفی و الاهیاتی قوی در نهضت اصلاح دینی و فقدان یا ضعف آن در جهان اسلام؛ بهره­مندی جهان اسلام از نگرشی الاهیاتی که از برخی نقاط ضعف در الاهیات مسیحی مصون بود؛ بها دادن به تفکر تجربی در مغرب‌زمین و بی­توجهی به آن در جهان اسلام؛ تفاوت اساسی در جهان­بینی و انسان­شناسی در جهان اسلام و غرب؛ فراگیری اصلاحات دینی و توده­ای شدن آن در غرب بر خلاف جهان اسلام؛ توجه به ابعاد اجتماعی و مؤلفه‌‌های مربوط به آن مانند قانون، مشروطیت، آزادی، تفکیک قوا، عدالت، و توجه به دنیا به عنوان مقدمه­ای برای آخرت در جهان اسلام، در برابر آخرت‌گرایی صرفِ پروتستانی؛ وجود کانون‌های قدرت مدنی و اجتماعی در مغرب­زمین، به عنوان عاملی مؤثر در مهار حکومت‌های اقتدارگرا. در این مقاله این وجوه افتراق را می‌کاویم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Differences between Reformative Developments in Contemporary Islamic World and Reformation Movement of Western Christianity in 16th Century

نویسندگان [English]

  • Behrooz Haddadi 1
  • Seyyed Abulhassan Navvab 2
چکیده [English]

The Sixteenth century's religious reformation movement (Reformation Movement) in West has grand and fundamental differences with reformative movements in Islamic world, despite their similarities and identities. No doubt, these differences are sometimes considered merits of a social trend and sometimes its demerits based on a comparative analysis. Their most important differences are as follows: Reformation Movement had strong philosophical and theological supports but these supports do not exist in Islamic world or they are weak; Islamic world enjoys a kind of theological attitude which is immune against some demerits of Christian theology; West valued empirical thinking while Islamic world ignores it; there is a basic difference between West and Islamic world in terms of worldview and anthropology; contrary to Islamic world, religious reforms were widespread and massive in West; Islamic world pays attention to social dimensions and its related components such as law, constitutionalism, freedom, separation of powers, justice and this world as the introduction to hereafter versus pure Protestant hereafter-orientation; there were civil and social power centers as influential factors to control authoritarian  governments in West. The present paper investigates these differences. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious reforms
  • Europe
  • Islamic World
  • Christianity

مراجع

  1. قرآن.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. اراسموس، دسیدریوس، 1376، در ستایش دیوانگی، ترجمه، مقدمه و حواشی از حسن صفاری، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز.
  4. برلین، ایزایا، 1345، عصر روشنگری، ترجمه: پرویز داریوش، تهران، امیرکبیر.
  5. برونوفسکی، ج.؛ مازلیش، ب.، 1383، سنت روشنفکری در غرب از لئوناردو تا هگل، ترجمه: لی‌لا سازگار، تهران، نشر آگاه.
  6. بومر، فرانکلین لوفان، 1380، جریان‌های بزرگ در تاریخ اندیشه، ترجمه: حسین بشیریه، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  7. تاونی، ر.ه.، 1377، دین و ظهور سرمایه­داری، ترجمه: احمد خزاعی، تهران، نشر مرکز.
  8. حلبی،‌ علی اصغر، 1371، تاریخ نهضت‌های دینی - سیاسی معاصر، تهران، بهبهانی.
  9. دان، راس ئی. (ویراستار)، 1384، تاریخ تمدن و فرهنگ جهان، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ، تهران، طرح نو.
  10. داوری اردکانی، رضا، 1379، درباره غرب، تهران، هرمس.
  11. دورانت، ویل، 1365، تاریخ تمدن، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  12. رندال، هرمن، 1376، سیر تکامل عقل نوین، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
  13. زرین‌کوب، عبدالحسین، 1369، در قلمرو وجدان: سیری در عقاید، ادیان و اساطیر، تهران، علمی.
  14. ------- ، 1362، کارنامه اسلام، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  15. سارتون، جورج، 1355، مقدمه بر تاریخ علم، ترجمه: غلامحسین صدری افشار، تهران، دفتر انتشارات علمی.
  16. طباطبایی، سید جواد، 1387، جدال قدیم و جدید، تهران،نشر ثالث.
  17. عنایت، حمید، 1385، سیری در اندیشه سیاسی عرب از حمله ناپلئون به مصر تا جنگ جهانی دوم، تهران، امیرکبیر.
  18. غنی­نژاد، موسی، 1376، مقدمه‌ای بر معرفت­شناسی علم اقتصاد، تهران، مؤسسه عالی پژوهش در برنامه­ریزی و توسعه.
  19. فروغی، محمدعلی، 1383، سیر حکمت در اروپا، تصحیح: امیرجلال‌الدین اعلم، تهران، انتشارات البرز.
  20. کرومبی، آ. سی.، 1371-1373، از اوگوستن تا گالیله، ترجمه احمد آرام. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  21. گاتلیب، آنتونی، 1384، رؤیای خرد، تاریخ فلسفه غرب از یونان باستان تا رنسانس، ترجمه: لی‌لا سازگار، تهران، انتشارات ققنوس.
  22. ماله، آلبر، 1383، تاریخ آلبر ماله، ترجمه: عبدالحسین هژیر، تهران، نشر سمین.
  23. ------- ، 1379ب، ‌آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب، تهران.
  24. مطهری، مرتضی، 1366، نهضت‌های اسلامی در صد سال اخیر، تهران، انتشارات صدرا.
  25. ------- ، 1368، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، ج24.
  26. مگ‌گراث، آلیستر، 1382، مقدمه‌ای بر تفکر نهضت اصلاح دینی، ترجمه: بهروز حدادی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  27. مهدی­زادگان، داوود، 1377، اسلام و سنت وبری، قم، انتشارات طه.
  28. ------- ، 1385، «لوتر و دین‌پیرایی مسیحی»، در: مجله مدرسه، ش4.
  29. وبر، ماکس، 1373، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه: عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  30. باربور، ایان، 1374، علم و دین، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    1. Bainton, H. Roland, 1956, the Age of the Reformation, Canada: Van Nostradam Company.
    2. Barth, Karl, 1995, the Theology of john Calvin, translated by Geoffrey W. Braomiley, Eerdmans Co.
    3. Craig, Albert M. [et al] (ed.), 2008, The Heritige of World Civilizations, New Jersy: Pearson Education.
    4. Dillenberger, John (ed.), 1962, Martin Luther, Selections from His Writings, New York: Anchor Book.
    5. Gillesspie, Michael Allen, 2008, the Theological Origins of Modernity, Chicago: The University of Chicago Press.
    6. Graimm, Harold j., 1969, the Reformation Era 1500-1650, New York: Macmillan Company.
    7. Hsia, R. Po-Chia, (ed.), 2007, the Cambridge History of Christianity; Reform and Expansion 1500-1660, New York: Cambridge University Press.
    8. Gale, Thomson, 2003, New Catholic Encyclopedia, Second Edition.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار