نقد هیدگر بر مفهوم جهان در فلسفۀ دکارت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه

چکیده

یکی از مهم‌ترین فیلسوفان مورد توجه هیدگر در طول کار فکری‌اش دکارت است. هیدگر در مواضع مختلفی با دکارت مواجه می‌شود و او را مورد نقد قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مفاهیم دکارتی که مورد انتقاد هیدگر قرار می‌گیرد، مفهوم «جهان» است. نزد دکارت جهان به کمیّت و امتداد تقلیل می‌یابد و بدل به ابژه‌ای می‌شود که تنها در نسبت با سوژه معنا و منزلت دارد. هیدگر در هستی و زمان تصور جدیدی از جهان را طراحی می‌کند و به نقد تصور دکارتی جهان می‌پردازد. جهان هیدگر درواقع شبکه‌ی روابطی است که زندگی دازاین را برمی‌سازند. دازاین در جهان قرار دارد نه جهان در ذهن دازاین. جهان زمینه‌ای است که در آن برقرارکردن نسبت‌ با امر تودستی ممکن می‌شود و معنا می‌یابد. پس از این، در چند اثر از دوران متأخر نیز هیدگر مفهوم دکارتی جهان را نقد می‌کند. هیدگر در نوشته‌هایی همچون «عصر تصویر جهان» و «پرسش از تکنولوژی»، از بدل‌شدن جهان به تصویر و منبع انرژی یاد می‌کند که درواقع محصول تصور دکارتی از جهان هستند. در این مقاله بر آن‌ایم مفهوم جهان را در اندیشه‌ی این دو فیلسوف مطالعه کنیم و در این اثنا انتقادات هیدگر به تلقی دکارتی و نتایج برآمده از آن برای دنیای مدرن را، با ابتناء به سه اثر یادشده از وی، مورد بررسی قرار دهیم.

تازه های تحقیق

نتیجه گیری:

با توجه به سیر اندیشه‌ی هیدگر می‌توان گفت تصور دکارتی از جهان در تمام دوران کار هیدگر برای او اهمیت داشته است. با نظر به کلیّت این سیر، باید بگوییم از نظر هیدگر دکارت نماینده‌ی جهت‌گیری اساسی تفکر و متافیزیک مدرن است که نهایتاً به نابودی جهان انسان منجر می‌شود. دکارت با فروکاستن جهان به امتداد و درواقع وابسته‌ساختن آن به ذهنِ سوژه، آن را به تصویر بدل کرد. چنان­که دیدیم بدل‌شدن جهان به تصویر یعنی واقع‌شدن جهان در معرض تعرّض [تکنولوژیکی] انسانی. از نظر هیدگر چنین تصوری از جهان، جهان را همچون ابژه‌ای درون‌جهانی در نظر می‌گیرد که هم­چون دیگر چیزها می‌تواند متعلَق دست­کاری و تصرّف انسانی واقع شود. بدین ترتیب، هیدگر معتقد است که مفهوم دکارتی جهان بود که راه را برای خطر نیهیلیسم تکنولوژیک در دوران معاصر گشود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Heidegger’s Criticism of the Concept of World in Descartes’ Philosophy

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Javad Seyyedi 1
  • Ahmad Ali Heydari 2
1 (Corresponding Author), PH.D Student of Philosophy, Dept. of Language, Allameh Tabatabaei University
2 Associate Professor of Philosophy, Dept. of Language, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

The aim of this article is to illustrate Heidegger’s criticism of the concept of world in Descartes’ thought. This criticism finds its grounds on a novel conception of world Heidegger has brought forward in Being and Time, and pursued in his ensuing writings. The method of this article lies originally in analyzing the concept of world on the basis of the two philosophers’ views, and finally drawing a comparison between them. The Cartesian world has been characterized as extension but the Heideggerian world is indeed a web/network of relations constituting Dasein’s life. Dasein is in the world but the reverse does not hold true: the world is not in Dasein’s mind. The world is a basic background in which there lies the possibility of making relations, and giving significance toward the ready-to-hand. Henceforward, Heidegger, in some writings of his later thought, criticizes the Cartesian concept of world. In “The Age of World Picture” and “The Question Concerning Technology”, Heidegger pays careful attention to the transformation of world into picture and energy-source both of which are the essential consequences of Descartes’ conception of world. The conclusion of this article portrays the fact that the sovereignty of technology in contemporary era stands in line with the Cartesian conception of world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heidegger
  • Descartes
  • Being-in-the-World
  • subject
  • Readiness-to-Hand
  • World Picture
  • Technology

مراجع

احمدی، بابک. (1382). هایدگر و پرسش بنیادین. تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک. (1382). هایدگر و تاریخ هستی. تهران: نشر مرکز.
خاتمی، محمود. (1384). جهان در اندیشۀ هیدگر. تهران: انتشارات اندیشۀ معاصر.
دکارت، رنه. (1385). تأملات در فلسفۀ اولی. ترجمۀ احمد احمدی. تهران: انتشارات سمت.
دکارت، رنه. (1390). فلسفۀ دکارت. ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی، هنری و انتشارات بین‌المللی المهدی.
کاپلستون، فردریک. (1380). تاریخ فلسفه. ج4. ترجمۀ غلامرضا اعوانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
هیدگر، مارتین. (1389). هستی و زمان. ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشر نی.
Gelven, Michael. (1989). A Commentary on Heidegger’s Being and Tim. Northern Illinois University Press.
Heidegger, Martin. (2002). The Age of The World Picture. Off the Beaten Track. edited and translated by Julian Young and Kenneth Haynes. Cambridge University Press.
Harman, Graham. (2007). Heidegger Explained: From Phenomenon to Thing. Open Court.
Heidegger, Martin. (1997). Phenomenological Interpretation of Kant’s Critique of Pure Reason. Translated from German to English by Parvis Emad & Kenneth Maly. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
Sembera, Richard. (2007). Rephrasing Heidegger: A Companion to Being and Time. The University of Ottawa Press.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار