اعتبار معرفتی قرآن از دیدگاه نصر حامد ابوزید؛ رویکردی فرهنگی-‌ ادبی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.

2 دانشیار دانشگاه امام صادق (ع).

چکیده

نصر حامد ابوزید، متفکر جنجالی مصری، در رابطه با وحی و قرآن دیدگاه‌هایی متفاوت ابراز کرد که با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد. وی می‌کوشید برای پدیده‌های دین اسلام تبیینی طبیعی و غیر متافیزیکی ارائه کند. در این راستا به بحث اعجاز قرآن نیز به صورتی متفاوت پرداخت تا آن را به اعتبار فرهنگی‌ -‌ ادبی‌ای مبدل کند که هر عرب‌زبانی آن را به عنوان متن محوریِ فرهنگی می‌پذیرد. در این صورت ادبیات قرآن و تحلیل سازوکار ادبی قرآن از منظر نقد ادبی معاصر، ریشه‌های دوران‌سازی و شکل‌دهی آن به فرهنگ را نمایان خواهد کرد. این دیدگاه مغایرت توصیفی با نگاه دینداران به قرآن و وحی دارد و نگرش دینی را به نگرشی فرهنگی تقلیل می‌دهد که در آن قرآن در کنار بسیاری از متون ادبی ممتاز می‌نشیند و به نقد ادبی در می‌آید. در این‌گونه نقد ادبی محتوای قرآن نیز مد نظر قرار نمی‌گیرد، حال آنکه حتی در متون ادبی رایج نیز چنین چیزی مد نظر است و تکیه صرفاً بر شکل و قالب ادبی نیست. در این مقاله، دیدگاه نصرحامد ابوزید در این خصوص بررسی و ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Epistemic Authority of the Qur'an According to Nasr Hamid Abu Zayd; a Cultural-Literary Approach

نویسندگان [English]

  • Maytham Tawakkoli Bina 1
  • Reza Akbari 2
چکیده [English]

 
Nasr Hamid Abu Zayd, the contentious Egyptian thinker, has proposed different ideas about the revelation and the Qur'an and encountered with different reactions. He made endeavor to provide some natural and non metaphysical explanations for the Islamic phenomena. In this regard he went through the miraculous feature of the Qur'an differently and reduced it to a cultural-literary phenomenon that everyone who knows Arabic takes it as a fundamental cultural text. Analyzing the literature and the linguistic mechanism of the Qur'an from the viewpoint of the current literary criticism will show its role in the creation of history and culture. This view is radically different from the viewpoint of faithful people because it reduces the religious attitude to a cultural atmosphere in which the Qur'an is like the other masterpieces which may be literary criticized.  The content of the Qur'an, in this kind of criticism, is ignored while in the current literary criticism the content is heeded too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • miracle
  • cognitive authority
  • the Qur'an
  • literary form
  • Abu Zayd
  • Jurjani
1.   ابن‌خلدون، 1966، المقدمة، القاهرة، کتاب التحریر.
2.   ابوزید، نصر حامد، 2008الف، إشکالیّات القراءة و آلیّات التأویل، بیروت، المرکز الثقافی العربی، الطبعة الثامنة.
3.   -------  ، 2008ب، مفهوم النص، بیروت، المرکز الثقافی العربی، الطبعة السابعة.
4.   -------  ، 1387، معنای متن، مرتضی کریمی‌نیا، تهران، طرح نو، چاپ چهارم.
5.   الباقلانی، ابو بکر، 1952، اعجاز القرآن، القاهرة، مصطفی البابی الحلبی، الطبعة الثالثة.
6.   الجرجانی، عبدالقاهر، 1984، دلایل الاعجاز (تحقیق: محمود محمد شاکر)، القاهرة، مکتبة الخانجی.
7.   عبدالجبار، القاضی ابو الحسن، 1960-1965، المغنی فی أبواب التوحید و العدل (فی سبعة عشر اجزاء)، القاهرة، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
8.   کریمی‌نیا، مرتضی، 1376، آرا و اندیشه‌های دکتر نصر حامد ابوزید، تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
CAPTCHA Image