پژوهشی در باب ادراک زیبایی، بر مبنای رأی علامه طباطبایی در فرق میان اعتباریات و حقایق

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفۀ هنر،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده فلسفۀ هنر،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

ادراک زیبایی یکی از ادراکات آدمی است. شناخت این نوع ادراک و تبیین ویژگی های آن از مسائل زیبایی شناسی می باشد. در دو کتاب از آثار علامه طباطبایی، از این نوع ادراک به عنوان ادراکی اعتباری اشاره شده است. در این دو اثر که یکی فلسفی و دیگری عرفانی است توضیحی در این خصوص داده نشده است. کوشش نگارنده بر آن است تا بر اساس اعتباری دانستن این نوع ادراک، به نتایجی در خصوص مباحث مربوط به ادراک زیبایی برسد. در این نوشتار بر اساس تعریف ارائه شده از فعل اعتبار؛ نشان داده شده است که نسبت دادن زیبایی به اشیاء، توسط قوۀ خیال، نسبتی اعتباری بوده و فقط نسبت دادن آن به حقیقت اصیل، حقیقی است. پس از بیان ویژگی های فلسفی این نوع حکم، عوامل درونی مربوط به ادراک کننده و عوامل بیرونی مربوط به ادراک شونده نیز، به عنوان عواملی حقیقی به بیان آمده است. سرانجام نشان داده شده که چگونه این نوع ادراک مانند سایر اعتباریات، وسیلۀ رساندن آدمی به کمال حقیقی اش خواهد بود.

تازه های تحقیق

 

نتیجه اینکه زیبایی به‌عنوان یکی از کمالات این عالم، یک کمال اعتباری است که نسبت دادن آن به شنیدنی‌ها و دیدنی‌ها بدون التفات به اصل و دست به عمل یا انتخاب یا ارتباطی زدن بر اساس این نسبت، یک حکم اعتباری است. این نوع حکم از نظر فلسفی ویژگی‌هایی دارد. عواملی در خارج از ذهن برای عمومیت یافتن این نوع ادراک وجود دارد، اما آنچه موجب ناپایدار بودن و تغییر در آن می‌شود، مادی بودن آن است. به‌ هر روی وجود این نوع ادراک مانند سایر اعتباریات لازمۀ زندگی انسانی است، اما مشغول شدن به آن، مانع رسیدن آدمی به کمال نهایی‌اش می‌شود. کمال نهایی آدمی رسیدن به «مقام ولایت» است. آدمی از این نوع ادراکات باید به عنوان وسائطی برای رسیدن به این مقام بهره برد. ادراک زیبایی برای رسیدن به مقام ولایت ازجمله معرفت‌های آفاقی به حساب می‌آید، زیرا در این نوع معرفت از عکس پی به صاحب عکس برده می‌شود که از اقسام علم حصولی است.

آدمی از راه سرگرم نشدن و گذشتن از آن و یا به عبارتی با انقطاع از آن می‌تواند با قلب خود به مشاهدۀ حقیقت زیبایی نائل شود. همان زیبایی بحت، ناب و بسیطی که تمام زیبایی‌های این عالم ظهور اویند. این زیبایی، مطلق و بدون تغییر خواهد بود و ادراک آن بدون واسطه و معرفتی حقیقی است. ولیِّ خدا خود نیز همچنان‌که ظهور همۀ کمالات خواهد بود، ظهور زیبایی نیز خواهد شد.

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Inquiry into Beauty Perception on the Basis of 'Allāma Sayyid Muhammad Hossein Tabātabāei's View Regarding the Difference between Contingents (I'tibārīāt) and Truths

نویسندگان [English]

  • Effatossadat Hosseini 1
  • Parviz Ziashahabi 2
1 PhD Student of Philosophy of Art, Sciences and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Dept. of Philosophy of Art, Sciences and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 Beauty perception is one among many other human perceptions. Aesthetics deals basically with understanding this kind of perception, and endeavors to explain its characteristics. In two books (one philosophical and the other mystical) of 'Allāma Tabātabāei, one can find out immediately that this kind of perception is introduced as contingent perception. There is no clear elucidation of this kind of perception in these two books. The authors' main objective is to come in some justifiable conclusions with regard to the perception of beauty while considering it as a contingent perception. This article, on the basis of its proposed definition of the act of contingent-making, throws light of inquiry on the fact that the attribution of beauty to things and states by the faculty of imagination is a contingent attribution and the attribution can be considered as true once it is attributed to the authentic truth. Having brought forth the philosophical characteristics of this kind of judgment, the internal factors pertaining to the perceiver and the external factors related to the perceived/perceptible are clarified as well. Finally, this article shows that how this kind of perception like other contingents leads humankind to his/her own true perfection

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beauty truth
  • Beauty Perception
  • 'Allāma Sayyid Muhammad Hossein Tabātabāei
  • Contingents (I'tibārīāt)

- پازوکی، شهرام. (1388). حکمت هنر و زیبایی در اسلام. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
- جوادی آملی، عبدالله. (1393). تحریری بر رساله الولایه شمس الوحی تبریزیعلامه سید محمد حسین طباطبایی. چاپ دوم. قم: مرکز نشر اسراء.
- شجاعی، محمد. (1391). فرد و جامعۀ متعالی در کلام امام رضا علیه السلام. چاپ اول. قم: نشر محیی.
- طباطبایی، سید محمد حسین. (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ ششم. مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. تهران: انتشارات صدرا.
- طباطبایی، سید محمد حسین. (بی‌تا الف). الانسان والعقیده. چاپ دوم. تصحیح علی اسدی و صباح ربیعی. قم: باقیات.
- طباطبایی، سید محمد حسین (بی‌تا ب). نهایه الحکمه. چاپ دوازدهم. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
- طباطبایی، سید محمد حسین. (بی‌تا ج). مجموعه رسائل العلامه الطباطبایی. چاپ اول. محقق و تصحیح صباح ربیعی. قم: نشر باقیات.
- طباطبایی، سید محمد حسین. (1371).  المیزان فی تفسیر القرآن‏. چاپ دوم. قم: اسماعیلیان.
- طباطبایی، سید محمد حسین. (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان. چاپ پنجم. ترجمه  سید محمد باقر موسوى همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم).
- طباطبایی، سید محمد حسین (‌بی‌تا د). بدایه الحکمه. چاپ اول. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
- گات، بریس و مک آیورلویس، دومینیک. (1391). دانشنامه زیبایی شناسی. چاپ پنجم. گروه مترجمان. تهران: فرهنگستان هنر..
CAPTCHA Image