بررسی و نقد سنخیت علت و معلول در فلسفه اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الاهیات دانشگاه اصفهان.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدرسی معارف

چکیده

در تبیین پیدایش جهان ممکن بعضی از متکلمان، افزون بر پیشینه عدم زمانی، برای موجودات اصل علیت را نیز انکار کرده و ارتباط واجب و ممکن و یا خالق و مخلوق را به نحو فاعل ایجادی تفسیر کرده‌اند. در برابر، بسیاری از فیلسوفان معتقد به پیشینه وجودی برای موجودات‌اند و بر اصل علیت و ارتباط ایجاد ایجابی تأکید دارند و برخی از آنان در تقریر و تبیین ارتباط ایجاد ایجابی، سنخیت را امری ضروری دانسته‌اند. از این رو در تفسیر ارتباط جهان ممکن با خالق و آفریدگار، به طور عام سه دیدگاه بینونت، عینیت و سنخیت ارائه شده است. این نوشتار، نظریه ضرورت سنخیت در اصل علیت در فلسفه اسلامی را بررسی می‌کند؛ بدین‌ترتیب که پس از تحلیل و تبیین مسئله، نقدهای وارد شده به آن را بررسی کرده و سرانجام سنخیت را بر مبنای وجود‌شناسی فلسفی، به عنوان امری بدیهی طرح می‌کند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination and Criticism of the Cognation Between the Cause and Effect in Islamic Philosophy

نویسندگان [English]

  • J'afar Shanazary 1
  • Qasim 'Asgari 2
چکیده [English]

Some theologians in the process of explaining the creation of contingent world, in addition to non-existence in time, have denied the causal relationship between the creator and the created and explained their relation in terms of creative agent. On the contrary, many philosophers believe in the pre-existence of created beings and emphasize on the principle of causality and on the necessary creation and some of them believe that there must be a kind of cognation (ontological homogeneity) between the creator and the creatures. So in explaining the relation between the creatures and the creator three ideas have been offered in general: total difference, sameness, and cognation. The purpose of this article is to examine the necessity of cognation between the cause and the effect in Islamic philosophy. After analyzing and explaining the theory of cognation and examining its objections, the author has come to the conclusion that the necessity of cognation, according to philosophical ontology, is self-evident.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cause
  • effect
  • total difference
  • cognation
  • sameness

مراجع

  1. فهرست منابع

    1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، بی‌تا، الاهیات شفاء، راجعه و قدم له: ابراهیم مذکور، بی‌جا.
    2. -------  ، 1375، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه، ج3.
    3. باربور، ایان، 1374، علم و دین، بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    4. جعفری، محمد‌تقی، بی‌تا، جبر و اختیار، قم، مرکز انتشارات دار التبلیغ اسلامی قم.
    5. رازی، فخر‌الدین، 1990 (1410)، المباحث الشرقیه، بیروت، تحقیق و تعلیق، محمد المعتصم بالله البغدادی، دار الکتاب العربی، ج1.
    6. رحیمیان، سعید، 1381، فیض و فاعلیت وجودی از فلوطین تا صدرالمتألهین، قم، بوستان کتاب.
    7. سیدان، جعفر، بی‌تا، سلسله مباحث عقاید سنخیت، عینیت یا تباین، مرکز نشر آثار آیت الله سید جعفر سیدان، بی‌جا.
    8. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 1419 (1999) الحکمه المتعالیه (الاسفار الاربعه)، بیروت، انتشارات دار احیاء التراث العربی، الجزء الثانی من السفر الاول (جلد1) و الجزء الثانی من السفر الثالث (جلد7).
    9. طباطبایی، محمد‌حسین، 1417، نهایه الحکمه، تعلیق: عباس علی الزارعی سبزواری، مؤسسه نشر اسلامی.
    10. عبودیت، عبد‌الرسول، 1378، هستی‌شناسی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    11. قدردان قرا‌ملکی، محمد‌حسن، 1375، اصل علیت در فلسفه و کلام، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    12. مروارید، حسنعلی، 1418، تنبیهات حول المبدأ و المعاد، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    13. مصباح یزدی، محمد‌تقی، 1378، آموزش فلسفه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
    14. -------  ، 1375، دروس فلسفه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    15. موسوی، سید محمد، 1382 (1424)، آیین اندیشه، تهران، انتشارات حکمت.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار