عوالم ممکنه و نظام احسن در اندیشه ی فخر الدّین رازی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تطبیقی دانشگاه قم

2 دانشیارگروه فلسفه وکلام دانشگاه مفید

چکیده

دیدگاه عوالم ممکنه و نظام احسن در اندیشه ی فخر الدّین رازی، از دو قسمت، تشکیل شده است:1- این که یک موجود توانا وجود دارد که علمش، قدرتش و تمام صفات دیگر که دارد، کامل و مطلق است و از تمام صفات نقص، مبرّا است.
2- این موجود واحدی که خدا است، اگر اراده کند جهانی با نظام احسن خلق کند؛ می تواند این فعل را انجام دهد، امّا از آن جایی که، مخلوق ، نمی تواند، مطلق باشد؛ همیشه میان اجزا عالم مخلوق، خلئی وجود دارد که از این طریق، حرکت اجزا، امکان خواهد داشت؛ یا در نهایت این جهان، یا هر جهان دیگر، خلئی وجود دارد، با وجود این خلأ؛ خداوند می تواند به خلق یک جهان با نظام احسن، بسنده کند و می تواند عوالم مختلف در یک اندازه کمال یا اندازه های مختلف در کمال، در آن خلأ بیافریند و به هیچ دلیلی، نمی توان، قدرت خداوند را محدود کرد و گفت: تنها خداوند، یک جهان را آفرید یا می آفریند، بلکه قدرتش و تمام صفاتش کامل و مطلق و همیشگی است و همیشه، دستش برای خلق کردن جهان ها، باز است؛ علاوه بر این، نمی توان به طور قطعی گفت: نظام جهان فعلی ما، بهترین نظام ممکن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possible Worlds and the Best Arrangement of Things in Fakhr Razi's View

نویسندگان [English]

  • Abdullah Taravavi 1
  • Amir Divani 2
1 PhD student of philosophy and theology, Qom University
2 Associate professor of department of philosophy and theology, Mofid University
چکیده [English]

Fakhr Razi's view about possible worlds and the best arrangement of things has two parts: 1) there exists a powerful being whose knowledge, power and all his other attributes are perfect and absolute, devoid of any deficiency; 2) this being is the One God whose all attributes are perfect, absolute and devoid of any deficiency, and can create a world with the best arrangements of things if He wills. Since a world, though with the best arrangement of things, cannot be absolute so there is always emptiness between its components, which makes their movement possible; or there is emptiness in the final state of this world, through which God can limit his creation to a world with best arrangement of things and can create different worlds with the same or different perfection in that emptiness. Therefore, there is no reason to limit God's power and it cannot be said that God has created or creates only one world. Rather, His power and all other attributes are perfect, absolute and eternal and He can always create different worlds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • possible worlds
  • the best arrangement of things
  • God' knowledge
  • God's will and power
  • creativity of God
  • emptiness

مراجع

1)     الاردبیلی المقدس ، احمد بن محمد،(1377 ش)الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید ملاحظات: عابدی، احمد،ناشر: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. مرکز انتشارات،‏ قم‏، ‏،ط2
2)       الرازی فخر الدین، محمّد بن عمر ، (1428 )  المباحث المشرقیّة، فی علم الالهیات والطبیعیّات، ذوی القربی، ط-1 قم، ایران، ج2.    
3)       الرازی فخر الدّین، محمّد بن عمر،) 1420هج -1999 م (المطالب العالیة فی العلم الالهی، منشورات دار الاعلمی، ، ، من ج1 الی9، ط1بیروت- لبنان.
4)     الرازی فخر الدین،محمّد بن عمر،  (2008 میلادیّا 1429 هجریّا) التفسیر الکبیر،طبعة جدیدة و مصححة، اعداد مکتب تحقیق داراحیاء  التراث العربی، بیروت- لبنان،ط 1    من المجلد 1 الی-10.
5)       الرازی، فخر الدین، محمّد بن عمر، الملخّص فی الحکمة و المنطق، مخطوط فی معهد المخطوطات، الفلسفة و المنطق.
6)       الرازى‏ فخر الدین، محمّد بن عمر، ( 1420ق) تفسیر مفاتیح الغیب،‏ ناشر: دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏،لبنان،ط3.
7)       الرازى‏ فخر الدین، محمّد بن عمر، (1986 )الأربعین فی أصول الدین الناشر: مکتبة الکلیات الأزهریة،م‏القاهرة، ط1.
8)       الرازى فخر الدین،محمّد بن عمر، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین‏‏، (1413 ق) تقدیم وتحقیق و تعلیق الدکتور محمد زینهم‏ الناشر: مکتبة مدبولی ،ط1
9)       رازى فخر الدین؛ سهروردى، شهاب الدین؛ ابهرى، اثیر الدین؛ اخسیکتى، ذوالفضایل و...، (1383 ش) چهارده رساله‏، فارسى‏، تقدیم و تصحیح  سید محمد باقر سبزوارى ناشر: انتشارات دانشگاه تهران‏، ‏، تهران‏، چاپ: دوم‏.
10)    الرازى قطب الدین ، محمد بن محمد،( 1373 ش) بررسی و داوری در مسایل اختلافی میان: دو فیلسوف اسلامی‏، فارسی‏، ناشر: دانشگاه تهران‏،چاپ اول ‏ ایران.
11)   الرازی قطب الدین ، محمد بن محمد ، الهیات المحاکمات‏، ( 1381 ش) ملاحظات هادی زاده، مجید، مرکز نشر میراث مکتوب: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش و آموزش‏، ط1‏‏، تهران، ایران.
12)    الرازی، فخر الدین ، محمد بن عمر،(1411 ق‏) المحصل،‏ مع تعلیق اتای، حسین ‏الناشر: مکتبه دار التراث‏،القاهرة،
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار